مفخر شرق نسخه متنی

و همچنين در جاى ديگرى مى‏گويد:

قبلاً توضيح داده شد كه چگونه اقبال به اين نتيجه رسيد كه كليه فلسفه‏هايى كه از عشق به خدا يا از
مفهوم واقعى حقيقت بى‏بهره مانده‏اند خطا و ناقص و درنتيجه بى معنى و بيهوده هستند و اگر اقبال
داراى موهبت عشق به خدا نبود امكان نداشت كه به اين قطعه گرانبهاى حكمت دسترسى پيدا كند.

و اين مسئله
فقط به عنوان يك امر تشريفاتى مطرح نيست بلكه اقبال شخصاً ادعا مى‏كند كه در سطح عالى عرفان و بصيرت
روحانى جاى گرفته است و در معرفت خدا مقام رفيعى را احراز كرده است. اين سطح دانش يا معرفت و اين
مرحله از عشق را اقبال به سوز درون، جان‏بى تاب، خدا مستى، باده ناب و غيره تعبير مى‏كند.

در حالى كه
خود را درويش، فقير، قلندر و امثال آن مى‏نامد، كه اينها اصطلاحاتى عرفانى است، به همين مناسبت
مى‏گويد:

يعنى درويش كه مست خداست نه شرقى و نه غربى است و خانه او نه دهلى است نه اصفهان و نه سمرقند. وى در
آخرين روز حياتش به همين معنى اشاره مى‏كند و مى‏گويد:

يعنى روزگار زندگى من كه مرد فقيرى هستم به سر آمد، و ديگر معلوم نيست از اين پس راز دانى بيايد يا
نيايد.

و باز به همين مناسبت مى‏گويد: