برخى از دلايل نقلى نظريه تجسم اعمال - قرآن و معارف عقلی نسخه متنی

برخى از دلايل نقلى نظريه تجسم اعمال

طرفداران نظريه تجسم اعمال، با بسيارى از آيات و روايات بر نظريه خويش استدلال كرده اند كه برخى از آنها اصل تجسم عمل را اثبات مى كند و برخى ديگر متعرض خصوصيات آنها نيز است و ما به اجمال به پاره اى از آنها اشاره مى كنيم:.

1. از آياتى استفاده مى شود كه جهان كشتزار سراى ديگر است و عمل انسان به سان دانه اى است كه كشاورز در دل خاك فرو مى برد، آن گاه همان دانه رشد و نمو كرده و كشاورز همان دانه را با مقادير زيادترى برداشت مى كند. اعمال انسان در اين جهان با تبدلات و تغييرات بيشترى كه لازمه آن سرا ست، به خود انسان بازگشته و آن چه را كاشته با مقدارزيادترى درو مى كند، چنان كه مى فرمايد:.

(مَنْ كانَ يُرِيدُ حَرْثَ الآخِرَةِ نَزِدْ لَهُ فِى حَرْثِهِ؛(4).

هركس كشت آخرت را بخواهد، كشت او را مى افزاييم).

اميرمؤمنان فرموده:.

(العمل الصالح حرث الآخرة؛(5).

كار نيك، كشت آخرت است).

2. صريح آيه مورد بحث - كه در آغاز بحث مشاهده مى كنيد - اين است كه، حسنات اين سرا در جهان ديگر به صورت نور و روشنايى درمى آيند و مؤمنان در پاسخ منافقان چنين مى گويند: (بازگرديد، اين نور را از دنيا طلب كنيد). جاى شك نيست كه اين گونه آيات و روايات را مى توان برمجاز و استعاره حمل كرد و در بسيارى از آنها لفظ (جزاء) را در تقدير گرفت ولى آيا مجازيم كه از پيش خود چنين كارى را انجام دهيم!.

اين اجمال نظريه طرفداران تجسم اعمال است كه به طور فشرده بيان داشتيم.

در كلمات پيشوايان اسلام تذكرات زيادى در اين باره داده شده است. اميرمؤمنان مى فرمايد:.

(فإنّ الدنيا قد أدبرت و آذنت بوداع، وإنّ الآخرة قد أشرفت باطلاع. ألا وإنّ اليوم المضمار وغداً السباق، والسبقة الجنة والغاية النار؛(6).

دنيا با تزلزل و پشت كردن اعلام جدايى كرده و آخرت با فرا رسيدن ناگهانى خود نزديك شده است. امروز روز آماده شدن و فردا روز مسابقه است و سرانجام مسابقه، يا بهشت است و يا دوزخ).

(1). مثنوى، دفتر سوم، ص‏2.

(2). اين مضمون در اعراف (7) آيه 30، لقمان (31) آيه 16 و تكوير (81) آيه هاى 13 و14 نيز وارد شده است.

(3). كهف (18) آيه 49.

(4). شورى (42) آيه 20.

(5). نهج البلاغه، خ 56.

(6). نهج البلاغه عبده، ج‏1، ص‏27.