دوستی در قرآن و حدیث نسخه متنی

427 . تحف‏العقول : [امام حسين عليه‏السلام ]فرمود : «برادران ، چهار گونه‏اند : برادرى كه [دوستى‏اش ]به سود تو و اوست ؛ و برادرى كه به سود توست ؛ و برادرى كه به زيان توست ؛ و برادرى كه نه به سود توست و نه به سود خودش» .

معناى اين سخن را از ايشان پرسيدند . حضرت فرمود : «برادرى كه به سود تو و خودش است ، آن برادرى است كه با برادرى خود ، خواستار ماندگارى برادرى است و مقصودش از برادرىِ خود ، ميراندن برادرى نيست . اين كس به سود تو و به سود خودش مى‏كوشد ؛ زيرا اگر برادرى كامل شود ، زندگىِ هر دو شيرين مى‏گردد و اگر برادرى كاستى گيرد ، [خوشى هر دو ]تباه مى‏گردد .

امّا برادرى كه به سود توست ، آن برادرى است كه خود را از حالت طمع به حالت رغبت در آورده است و چون به برادرى راغب است ، در [امور ]دنيا طمع نمى‏ورزد . پس با همه وجودش به تو سود مى‏رساند .

امّا برادرى كه به زيان توست ، آن برادرى است كه چشم‏انتظارِ گرفتارى‏هاى توست و با تو يكدل نيست و ميان مردم بر ضدّت دروغ مى‏بافد و حسودانه به چهره‏ات مى‏نگرد . پس لعنت [خداى ]يگانه بر او باد !

امّا برادرى كه نه به سود توست و نه به سود خودش ، همان است كه خداوند او را سرشار از حماقت كرده و از رحمت خويش دور ساخته است . پس او را مى‏بينى كه خودش را بر تو مقدّم مى‏دارد و آنچه را دارى ، آزمندانه براى خود مى‏خواهد» .

428 . امام باقر عليه‏السلام : در بصره مردى بر پا خاست و گفت : اى امير مؤمنان ! ما را از [حال ]برادران خبر ده .

حضرت فرمود : «برادران ، دو گونه‏اند : برادرانِ قابل اعتماد و برادرانِ [مفيدِ تنها براى] شوخى و شادمانى . امّا برادران قابل اعتماد ، دست و بال و خانواده و دارايى [شخص] هستند . پس اگر نسبت به برادرت اعتماد داشتى ، مال و تنت را بدو ببخش و با دوستش دوستى و با دشمنش دشمنى كن و رازش را پنهان دار و خوبى‏اش را آشكار ساز . اى پرسشگر ! بدان كه اين گونه برادران ، كمياب‏تر از گوگرد سرخ ¹ هستند .

امّا برادارن شوخى و شادمانى ، پس [بدان كه ]تو از آنان لذّت خود را مى‏برى . پس آن را از آنان مبُر و... بيش از آن ، از درونشان مخواه و به همان ميزان كه روى گشاده و زبان شيرين خود را به تو ارزانى مى‏دارند ، تو نيز چنين كن» .

گوگرد سرخ ، به غايتْ كمياب است (ر . ك : لغتنامه دهخدا ، واژه «كبريت اَحمر») .