شخصیت و قیام زید بن علی (علیه السلام) نسخه متنی

اطروش مردى فقيه و دانشمند بود ( و كان له علم وافر فى الا راء و النحل ) (768) او علم فراوانى در آراء و عقايد داشت . علامه كبير امينى شرح حال اولين شهيد فضيلت را در كتاب ارزنده اش (شهداء الفضيله ) به نام اطروش شروع كرده است .
وفات وى را به سال 304 ه‍ ق ياد كرده اند و بعد از او حسن بن قاسم ، ملقب به (داعى ) رهبرى مردم را عهده گرفت و آنان را به سيره و روش اطروش ‍ اداره نمود، امّا متاءسفانه با شهادت داعى در سال 316 ه‍ ق ، دولت علوى در طبرستان منقرض شد.(769)

قواى زيدى و شيعيان مشعل جاويدان نهضت را هميشه به دست داشتند، و براى اجراى حق و عدالت جانفشانى كردند و موفق شدند در بلاد مختلف اسلامى از يمن و حجاز تا مصر و ليبى و الجزائر و مغرب و ايران و هند اميران و حكمرانان و ائمه مردم باشند. (770) اينها مداركى از ادامه نهضت و تعقيب هدف مقدس زيد بود و اين حوادث مهم تاريخى كه در سرنوشت امت اسلام اثر بسزايى داشت نبود مگر در اثر نهضت زيد بن على (عليهماالسلام ) و تاءثير افكار تابناك او بر دلهاى شيعيان و آزاديخواهان مسلمان ، و بالاخره هيچگاه نداى آزادى بخش و دلنشين زيد كه مى فرمود: ( لم يكره قط قوم حر السيوف الا و قد ذلوا) (771) در گوشها خاموش ‍ نمى شود.

(يكى از خدمات شايان و مهم اطروش آشنا كردن مردم گيلان و مازندران و قزوين و رى به اصول تشيع بود. و طائفه مقتدر ديلميان در شمال ايران به دست با كفايت اين عالم بزرگ شيعه شدند. و نتيجه اين تربيت ، ظهور سلاطين آل بويه بود كه اواخر حكومت عباسيان قدرت را به دست گرفتند و عراق و ايران و بسيارى از بلاد اسلامى را با اصول و معارف و شعائر شيعه آشنا ساختند).(772)