آيه: 107 وَالَّذِينَ اتَّخَذُواْ مَسْجِدًا ضِرَارًا وَكُفْرًا وَتَفْرِيقًا بَيْنَ الْمُؤْمِنِينَ وَإِرْصَادًا لِّمَنْ حَارَبَ اللّهَ وَرَسُولَهُ مِن قَبْلُ وَلَيَحْلِفَنَّ إِنْ أَرَدْنَا إِلاَّ الْحُسْنَى وَاللّهُ يَشْهَدُ إِنَّهُمْ لَكَاذِبُونَ
ترجمه:
و )گروهى ديگر از منافقان( كسانى هستند كه مسجدى براى ضربه زدن به اسلام و براى ترويج كفر و تفرقه افكنى ميان مؤمنان و كمينگاهى براى )مساعدت( به دشمنان ديرينه ى خدا و پيامبرش ساختند، و همواره سوگند مى خورند كه جز خير، قصدى نداريم! )ولى( خداوند گواهى مى دهد كه آنان دروغگويانند.نكته ها:
، به داستان مسجد ضرار اشاره دارد كه منافقان به بهانه ى افراد ناتوان و بيمار يا روزهاى بارانى، در برابر مسجد قُبا مسجدى ساختند كه در واقع پايگاه تجمّع خودشان بود، و از پيامبر در آستانه ى عزيمت به جنگ تبوك، خواستند آنجا نماز بخواند و افتتاح كند. بعد ا ز مراجعت پيامبرصلى الله عليه وآله از تبوك، آيه نازل شد و نيّت شومشان را بر ملا كرد. پيامبر فرمان داد مسجد را آتش بزنند و ويران كنند و محلّ آن را زباله دان كنند. (156) طبق بعضى روايات، ساختِ مسجد ضرار در مدينه، به دستور ابوعامر بود. وى كه پدر حنظله ى غسيل الملائكه است، از عابدان مسيحى بود و در قبيله ى خزرج نفوذ داشت. با هجرت پيامبر صلى الله عليه وآله و گسترش و نفوذ اسلام، او به مخالفت با پيامبر پرداخت و نقش منافقانه د ر جنگ اُحد داشت. سرانجام به مكّه گريخت و از آنجا به روم رفت و از پادشاه روم براى براندازى اسلام كمك خواست. شگفتا كه او رهبر منافقان بود و پسرش حنظله، عاشقِ اسلام و پيامبر و شهيد شد! (157) هنگام دعوت پيامبر براى نماز در مسجد ضرار، سه مسأله را مطرح كردند: عشق به نماز جماعت، عشق به ناتوانان و عشق به رهبر و نماز او. و هر سه منافقانه بود. منافقان همواره چنين بوده اند؛ در برابر موسى، سامرى توطئه مى كند، در برابر مسجد نبوى، مسجد اموى مى سازند و در برابر على عليه السلام قرآن بر نيزه مى كنند. همان گونه كه گوساله ى سامرى را سوزاندند، مسجد منافقان را نيز مى سوزانند تا درسى براى تاريخ باشد. در كوفه و شام نيز به خاطر پيروزى يزيد بر امام حسين عليه السلام مساجدى ساخته شد، كه امامان ما آنها را مساجد ملعونه ناميدند!. هرگونه ضررى در اسلام ممنوع است، لاضرر و لاضرار فى الأسلام (158) از جمله: الف: ضررهاى جانى. لايريد بكم العسر (159) ب: ضرر به مردم. لاتعاونوا على الاثم والعدوان (160) ج: ضرر به همسر. لاتضاروهنّ لتضيّقوا عليهن (161) د: ضرر به فرزند. لاتضارّ والدة بولدها (162) ه : ضرر به ورثه. من بعد وصيّةٍ يوصى بها او دينٍ غيرمضارّ (163) و: آموزشهاى مضرّ. يتعلّمون مايضرهم ولاينفعهم (164) ز: ضرر در معاملات وبدهكارى ها. ولايضارّ كاتب ولاشهيد (165) ح: ضرر به مكتب و وحدت. اتّخذوا مسجداً ضراراًپيام ها:
1- دشمن، از مسجد و مذهب، عليه مذهب سوء استفاده مى كند، ظاهر شعارها و القاب، فريبمان ندهد!اتّخذوا مسجداً ضراراً 2- توطئه گران مى خواهند حتّى از نمازِ پيامبر نيز به نفع خود سوء استفاده كنند. )با توجّه به شأن نزول( 3- مسجدسازى مهّم نيست، بايد انگيزه هاى بانيان و متولّيان خالص باشد.اتّخذوا مسجداً ضراراً و...4- در اسلام، هرگونه ضرر، ممنوع است، گرچه تحت عنوانِ مسجد باشد. اتّخذوا مسجداً ضراراً 5 - احترام و قداست مسجد، در شرايطى كه مورد سوءاستفاده دشمنان باشد، برداشته مى شود. )با توجّه به شأن نزول( 6- خداوند حامى پيامبر و دين خود مى باشد و از طريق وحى توطئه هاى منافقان را افشا مى كند. و الذين اتّخذوا مسجداً ضراراً...7- هر مسجدى كه عامل تفرقه ميان مسلمانان باشد، مسجد ضرار است. اتّخذوا مسجداً... تفريقاً بين المؤمنين 8 - منافقان در خدمت كفّارند. ارصاداً لمن حارب اللّه 9- هنگام جنگ با دشمنان خارجى، از توطئه هاى دشمنان داخلى غافل نشويم. منافقان در آستانه ى جنگ تبوك از پيامبر مى خواستند تا رسماً پايگاه آنها را افتتاح كند، امّا پيامبرصلى الله عليه وآله، على عليه السلام را در مدينه بجاى خود گذاشت و پس از بازگشت، مسجد ضرار را خراب كرد. 10- شكستن وحدت مسلمانان، همطراز كفر است.كفراً و تفريقاً بين المؤمنين 11- سوگند دروغ، شيوه ى منافقان است. ليحلفنّ 12- فريب ادّعاها و تبليغاتِ حقّ به جانب دشمن را نخوريم. انْ اردنا الاّ الحسنى 13- دروغگويى خصلت كفّار و منافقان است. انّهم لكاذبون156-تفاسير مجمع البيان، المنار و نورالثقلين.
157-تفسير نمونه.
158-وسائل، ج 26، ص 14.
159-بقره، 185.
160-مائده، 2.
161-طلاق، 6.
162-بقره، 233.
163-نساء، 12.
164-بقره، 102.
165-بقره، 282.