آيه: 91 لَّيْسَ عَلَى الضُّعَفَاء وَلاَ عَلَى الْمَرْضَى وَلاَ عَلَى الَّذِينَ لاَ يَجِدُونَ مَا يُنفِقُونَ حَرَجٌ إِذَا نَصَحُواْ لِلّهِ وَرَسُولِهِ مَا عَلَى الْمُحْسِنِينَ مِن سَبِيلٍ وَاللّهُ غَفُورٌ رَّحِيمٌ - تفسیر نور سوره التوبة نسخه متنی

آيه: 91 لَّيْسَ عَلَى الضُّعَفَاء وَلاَ عَلَى الْمَرْضَى وَلاَ عَلَى الَّذِينَ لاَ يَجِدُونَ مَا يُنفِقُونَ حَرَجٌ إِذَا نَصَحُواْ لِلّهِ وَرَسُولِهِ مَا عَلَى الْمُحْسِنِينَ مِن سَبِيلٍ وَاللّهُ غَفُورٌ رَّحِيمٌ

ترجمه:

بر ناتوانان وبيماران )كه نمى توانند در جهاد شركت كنند( و تهيدستانى كه چيزى براى خرج كردن )در راه جهاد( نمى يابند، ايرادى نيست، به شرط آن كه خيرخواه خدا و پيامبرش باشند، )و از آنچه در توان دارند مضايقه نكنند.( )زيرا( بر نيكوكاران راه سرزنش و مؤاخذه اى ني ست و خداوند بخشنده ى مهربان است.

نكته ها:

پيرمردى نابينا خدمت پيامبر آمد و عرض كرد: كسى را ندارم كه دستم را گرفته و به جبهه ببرد. ناتوان و سالمندم. آيا عذرم پذيرفته است؟ پيامبر سكوت كرد، تا آنكه اين آيه نازل شد.

شگفتا از عاشقان اسلام كه با وجود پيرى ونابينايى، باز هم وجدانشان آرام نيست و براى تركِ جبهه، از پيامبر سؤال مى كنند!

ممكن است مراد از نادارى اين باشد كه آنان نمى توانند بدون حضور خود در خانواده، هزينه ى زندگى زن و فرزند خود را تأمين كنند و اگر به جبهه بروند، آنان گرسنه مى مانند. (138)

در اسلام فرمان حَرَجى و فوق طاعت نيست، اسلام انعطاف پذير است و بن بست ندارد. امام صادق عليه السلام فرمود: هر كارى را كه انسان نتواند انجام دهد، تكليف ندارد و سپس اين آيه را تلاوت فرمودند. (139)

پيام ها:

1- تكاليف الهى به قدر توان بشر است. ليس على الضعفاء....حرج )ضعيفان و بيماران كه ناتوانى جسمى دارند، از جهاد با جان و فقيران كه ناتوانى مالى دارند، از جهاد با مال معاف اند(

2- خيرخواهى هرگز ساقط نمى شود، ناتوانان نيز به نحوى كه مى توانند حمايت كنند. حتّى نابيناى سالمند، به دعاى با زبان و قلب و خيرخواهى براى رزمندگان، موظّف است. اذانصحوا

3- آنان كه از جهاد معذورند، ولى علاقه به آن دارند، از نيكوكارانند. المحسنين

4- از آنان كه بدون قصور و كوتاهى و با داشتن انگيزه ى خوب، زيانى سر زند، مؤاخذه نمى شود و تاوانى نمى پردازند. (140) ما على المحسنين من سبيل

138-تفسير راهنما.
139-تفسير نورالثقلين ؛ كافى، ج 1، ص 165.
140-مثل كارمند امينى كه هنگام جا به جايى پول بانك، گرفتار سارقين شود، يا باربرى كه هنگام حمل بار، دچار حادثه شود. بنابراين هرگونه اقدامِ اصلاحى كه با انگيزه ى نيك و بى غرضانه انجام شود و حواد و زيان هاى پيش بينى نشده پيش آيد، نبايد تاوان پرداخت شود. در فقه ن