دو نكته اجتماعى - مربی نمونه نسخه متنی

دو نكته اجتماعى

در پايان از تذكر دو نكته ناگزيريم:

1. جهان امروز به اهميت مسأله شكر و سپاسگزارى كه در زبان امروز به آن (تقدير) مى گويند, پى برده است; از اين جهت, تشويق مخترعان و مكتشفان و دانشمندان بزرگ و خدمتگزاران اجتماع در سرلوحه دولتهاى جهان قرار گرفته است.

زيرا از طريق تقدير مى توان موجبات دلگرمى آنان را فراهم آورد, تا آنان نيز در راه خدمت به علم و اجتماعْ ثابت و استوار باشند.

از اين جا مى توان پى به عظمت جمله اى برد كه در كتابهاى حديث نقل شده است:

(مَنْ لَم يَشْكُرِ النَّاسَ لَم يَشْكُرِ اللّهَ
هركس از مردم تقدير نكند, هرگز موفق به سپاسگزارى خدا نيز نمى گردد)

زيرا بى اعتنايى به خدمات ديگران, يك نوع نمك نشناسى است و اگر اين روحيه در انسان تقويت شود, كم كم نسبت به نعمتهاى الهى نيز بى اعتنا بوده و از شكر او نيز سرباز خواهد زد; از اين جهت در احاديث اسلامى مى خوانيم:

(أشْكَرُكُمْ لِلّهِ أشْكَرُكُمْ لِلنّاسِ)(1)
آن گروه, بهتر به سپاسگزارى خدا موفق هستند كه از خدمات مردم تقدير نمايند.

بنابراين, تقدير از خدمات ديگران, شاخه اى از روحيه حق شناسى است كه انسان را به خداشناسى و سپاسگزارى از الطاف و نعمتهاى او دعوت مى كند.

مال و ثروت, شباب و جوانى, صحت و تندرستى, علم و دانش, قدرت و توانايى, همگى از نعمتهاى ارزنده الهى است كه بشر در مقابل آنها مسؤوليت عظيم دارد, و شكر اين نعمت, اين است كه تمام اين مواهب را در جاى خود صرف كند; و كفران آنها اين است كه از اين مواهب, سوء استفاده نموده و آنها را در موارد زيانبار به كاربرد.

بزرگترين كفران نعمت براى يك دانشمند, اين است كه علم و دانش خود را در ساختن سلاحهاى مخرب و ويرانگر به كار ببرد. بالاترين بدبختى براى يك شيميدان, اين است كه معلومات و اندوخته هاى علمى خود را در راه ساختن بمبهاى ميكروبى به كار اندازد.

اين گروه از دانشمندان كسانى هستند كه نسبت به نعمتهاى خدا كفر ورزيده و از به كار بردن آنها در مورد خويش سرباز زده اند.

امروز صنعت در خدمت فساد قرار گرفته است, بدنيست خبر زير را كه خبرگزاريهاى جهان مخابره كرده اند بشنويد…:

(اخيراً دزدان انگليسى با استفاده از جديدترين ابزار علمى برش, يك خزانه محكم را در لندن سوراخ كرده اند و آنچه بود به سرقت برده اند. در حدود 220 ميليون ريال بوده كه تعلق به (مؤسسه كارگشايى لندن) داشت. اكنون مقامات اين مؤسسه به سرعت مشغول صورت بردارى از اموال سرقت شده است و ممكن است تعيين رقم اموالْ چند روز طول بكشد.

دزدها با استفاده از مته هاى ترميك توانستند با سرعت و بدون سروصدا درى را به قطر شصت سانتيمتر از فولاد سوراخ كنند و بشكافند و از آن عبور كنند.

مته هاى ترميك كه مورد استفاده سارقين قرار گرفت, آن چنان قوى است كه مى تواند بتون را سوراخ كند.

جالب توجه اين كه اين مته ها چنان حرارتى ايجاد مى كنند كه هيچ فلزى در برابر آن مقاومت ندارد و مى تواند 2500 درجه سانتيگراد حرارت به وجود آورد).

همان طور كه ملاحظه مى فرماييد, يك چنين مته هاى قوى و نيرومند كه از نعمتهايى است كه در اختيار بشر قرار گرفته, اكنون در خدمت فساد انجام وظيفه مى كند. مته هاى (ترميك) همان طور كه ممكن است براى سوراخ كردن سنگها و رسيدن به منابع پر ارزش و مفيد نفتى و امثال آن مورد استفاده قرار گيرد, كاملاً ممكن است براى سوراخ كردن در بسيار قطور شصت سانتيمترى فولادى (مؤسسه كارگشايى لندن) مورد استفاده واقع شود.

ممكن است دانشمند يا دانشمندانى كه اين مته هاى عجيب را اختراع كرده اند, به اين امر راضى نباشند, ولى رضايت آنها در تأثير اين مته ها شرط نيست. آن روز كه برادران (رايت) كه نخستين هواپيما را اختراع يا تكميل كردند, شايد تصور مى كردند در آينده اختراع آنها مفيدترين يا بى ضررترين وسيله نقليه سريع خواهد شد. آنها هرگز باور نمى كردند كه با همين هواپيماهاى تكامل يافته, كمى پس از نيم قرنْ هزاران تن بمبهاى آتش زا و مخرب, در يك كشور دور افتاده و بى دفاع به نام (ويتنام) ريخته خواهد شد.

با اين كه پاستور كه براى نخستين بار در اروپا پرده از روى اسرار جانداران ذره بينى و ميكروبها برداشت, تصور نمى كرد از اين كشف مفيد او كه جان ميليونها انسان را از مرگ نجات مى دهد, براى ساختن و تكميل بمبهاى ميكروبى نيز استفاده شود و ميليونها نفر را به وسيله آن با فجيعترين صورتى به مرگ تسليم نمايند.

همين (اتم) كه شكافتن و آزاد كردن انرژى هسته اى آن يكى از بزرگترين پيروزيهاى علمى و صنعتى بشر محسوب مى گردد, چه كسى پيش بينى مى كرد كه اين پيروزى بزرگ, همزادى دارد به نام (فاجعه جنگهاى اتمى) كه (ماكت) كوچك آن در (هيروشيما) و (ناكازاكى) (دو شهر بزرگ ژاپن كه در جنگ جهانى دوم با دو بمب كوچك اتمى, به گورستان وحشتناكى تبديل گرديد) به نمايش گذارده خواهد شد.

بنابراين اگر پيشرفتهاى عظيم صنعتى, درهايى از خوشبختى و رفاه به سوى جهان بشرى گشوده, درهايى از بدبختى و هلاكت را نيز به روى آنها باز كرده است, تا انسانها از كدامين در وارد شوند.

اگر انسان امروز از اين پله هاى ترقى صنعتى, به سرعت زياد بالا رفته, بايد توجه داشت كه به هنگام لغزش و سقوط هم از آن بلندى چنان استخوانهاى او در هم مى شكند كه قدرت حركت نخواهد داشت.

البته اين حسابْ مخصوص يك قسمت و دو قسمت از فرآورده هاى صنعتى و ابزارهاى علمى كه پرتواكتشاف جديد به دست آمده, نيست, بلكه تمام اين وسايل و ابزار را بدون استثنا شامل مى شود.

بنابراين, عظمت و قدرت صنايعْ مهم نيست, مهم نحوه بهره بردارى از آن است و آن هم بستگى به نوع تربيت انسان, همان انسان زمانى كه زمام اين وسايل بزرگ را در اختيار دارد, خواهد داشت و حساسترين نقطه زندگى انسانها همين جاست.

مكتبهاى دينى و اخلاقى, دست روى همين نقطه حساس مى گذارند; آنها مى كوشند انسانها را چنان تربيت كنند كه اين پديده هاى عجايب انگيز صنعتى و مادى را در راه خوشبختى و سعادت و رفاه خود و ديگران صرف كنند, نه اين كه با آنها سريعتر از پاى خويش, خود را به گور بكشانند, ولى اين يكى از بزرگترين خدماتى است كه اين مكتبها مى توانند به نوع انسان كنند.

كتاب بزرگ آسمانى ما (قرآن) مى گويد: (ما به بعضى از اقوام و ملل گذشته امكانات و قدرتها داديم كه به شما نداديم, و هم به آنها چشم و گوش و عقل داديم [تا مطالب را درست درك كنند] ولى هيچ يك از آنها به حالشان سودى نداد, زيرا آيات خدا را انكار كردند و سرانجام به مجازاتهاى دردناكى كه قبلاً آن را به باد مسخره مى گرفتند گرفتار شدند.)