اسرار نماز - مربی نمونه نسخه متنی

اسرار نماز

اسرار و رموز نماز, يكى و دو تا نيست كه بتوان در اين صفحات منعكس نمود, بلكه نماز معجونى است كه اسرار اجتماعى و سياسى و اخلاقى و بهداشتى آن فزونتر از آن است كه در اين جا بياوريم; از اين نظر, دانشمندان اسلام, نوشته هاى زيادى درباره آداب و وظايف نمازگزار, نوشته و گروهى گامى فراتر نهاده و درباره اسرار و رموز آن, كتابهايى تأليف نموده اند. گاهى اين دو سنخ بحث به هم اشتباه مى شود. بحث پيرامون آداب و وظايف نمازگزار با بحث درباره اسرار و رموز نماز بسيار فرق دارد, چه بسا كتابهايى به نام اسرار صلات و رموز نماز معروف شده, ولى در حقيقت, توضيح آداب نماز است, نه اسرار آن.

يكى از اساتيد بزرگ ما مى گفت: كتابهاى اسرار صلات مرحوم شهيد ثانى و اسرار نماز مرحوم ملكى در حقيقت, بحث در آداب نمازند, نه در اسرار آن, سپس مى فرمود: نغزترين كتابى كه درباره اسرار نماز نوشته شده, نگارش گرانبهاى مرحوم قاضى سعيد قمى است.

ما اكنون به برخى از جنبه هاى معنوى و روحى و اجتماعى نماز اشاره مى نماييم و گرد مسائل و مطالب پيچيده و مشكل نمى گرديم, اميدواريم كه صاحبدلان ما را در اين قسمت معذور دارند.

قرآن يكى از اسرار نماز را ياد خدا مى داند, كه آن جا كه مى فرمايد: (أَقِمِ الصَّلَوةَ لِذِكْرِى(1); نماز را براى ياد من به پا دار!)
جاى گفتگو نيست, ياد خدا بسيارى از فضايل را در انسان زنده مى كند. ريشه واقعى خيلى از روشهاى اخلاقى و تربيتى, ياد خداست, بلكه مى توان گفت: ضامن اجراى واقعى براى بسط عدالت و گسترش حق و حقيقت و اجتناب از هرگونه تجاوز به حقوق فرد و اجتماع, همان ايمان به خدا و ياد خداست.

يادخدا بسان زنجيرى است كه انسان را از بسيارى از كارهاى ناشايست كه موجب خشم و ناخشنودى اوست, باز مى دارد. جوانى كه به انواع وسايل هوسرانى مجهز است, پايه هاى حكومت غرايز طغيانگر در كانون وجود او مستحكم و پاى برجاست و براى تمايلات جنسى و هوسهاى نفسانى خود مرزى نمى شناسد, يگانه وسيله براى كنترل كردن او همان ياد خدا و تذكر آفريدگار جهان است.

ياد خدا, ياد مقام اوليا, ياد درجات مردان خدا, ياد عذاب الهى و كيفر خطار كاران, ياد حسابهاى دقيق و بى اشتباه روز رستاخيز, به خودكامگى و هوسرانى اعتدال مى بخشد.

شما مى توانيد مثال ديگرى را فرض كنيد: ثروت اندوزى را فرض نماييد كه براى غريزه مال اندوزى خود, حد و مرزى نمى شناسد و ستمگرى را در نظر بگيريد كه غريزه مقام خواهى و توسعه طلبى او روز افزون است و چيزى را در برابر اراده خود رادع و مانع نمى داند. به طور مسلم, ياد رحمت خدا و كيفر خدا در تعـديل اين افراد بى اثر نيست.

آيين اسلام, پيوسته خواهان سعادت بشر و جامعه انسانى است, از اين نظر هر فردى را موظف ساخته است كه در هر 24 ساعت, پنج بار با تشريفات خاصى نماز بگزارد, يعنى در طول اين ساعات, پنج بار به ياد خدا باشد; اوقاتى را كه براى اين عمل معنوى انتخاب نموده از هر نظر حساس است:

انسان از لحظه اى كه سر از خواب برمى دارد, سرگرم كارهاى دنيايى است, به طورى كه روح و روان, فقط به ماده و ماده پرستى, ثروت و ثروت اندوزى, مقام و مقام خواهى, توجه دارد.

هنگام ظهر كه نداى مؤذن در چنين محيطى, طنين مى افكند, چنان دلها را تكان داده و به قلوب, نورانيت مى بخشد كه تا مدتى اثر معنوى آن در روح و روان باقى مى ماند.

اقامه نماز در اين لحظه كه وسايل غفلت و بى خبرى از هر نظر فراهم است, روح و روان را جلا مى دهد, عواطف انسانى و سجاياى اخلاقى در سايه توجه به خدا زنده مى گردند و نفس اماره را از تجاوز و تعدى باز مى دارد.