فصل هفتم:
هدف فتن ههاي الهي
اقسام فتنه کنندگان
قرآن کريم گاهي فاعليّت فتنه را به خداي متعال، گاهي به شيطان و در بسياري از آيات،به انسا نها نسبت داد هاست. حتّي در يک مورد فتنه به خود شخص نسبت داده شده است؛
يعني به کساني گفته شما خودتان موجب فتنه براي خود شديد. در آيه 13 و 14 از
سوره حديد مي فرمايد: در روز قيامت عدّه اي از ضعفا ءالايمان و منافقين مي بينند مؤمنين
داراي نورانيّتي هستند و به راحتي از صراط عبور مي کنند؛ ولي خودشان در تاريکي
به سر مي برند و جلوي پاي شان را نمي بينند و نمي دانند کجا بروند. مي بينند بسياري از
اين مؤمنين از دوستان يا همسايگا نشان بوده اند. در حالي که آن ها را صدا مي زنند،
مي گويند: «... انْظُرُونا نَقْتَبِسْ مِنْ نُورِكُم ... »
نگاهي به ما کنيد تا نور شما به ما هم بتابد و
ما از نور شما استفاده کنيم. در جوابشان گفته م يشود: «... ارْجِعُوا وَراءَكُمْ فَالْتَمِسُوا نُورا
»... : به پشت سر خود بازگرديد و كسب نور كنيد! بعد از توصيف اين ماجرا م يفرمايد:
اي نها سؤال مي کنند: مگر ما در دنيا با شما نبوديم؟ مؤمنين جواب مي دهند: بله شما در
ظاهر همراه ما بوديد، «... وَلَكِنَّكُمْ فَتَنتُمْ أَنفُسَكُمْ وَتَرَبَّصْتُمْ وَارْتَبْتُمْ وَغَرَّتْكُمُ الْأَمَانِيُّ حَتَّى
جَاء أَمْرُ ا وَغَرَّكُم بِا الْغَرُورُ ». مقصود ما عبارت «وَلَكِنَّكُمْ فَتَنتُمْ أَنفُسَكُمْ » است، که
فتنه را به خود اين ها نسبت مي دهد و مي گويد: شما خود موجب فتنه خودتان شديد.
به هر حال در قرآن کريم، موردي که فتنه به عنوان يک امر اتّفاقي يا امري که فاعل
جبري يا طبيعي داشته باشد، سراغ نداريم.