فراسوی غبار ندای انقلاب نسخه متنی

دقّت در خداشناسي و شناخت صفات و افعال إلهي سؤالاتي را مطرح مي کند که
جوابش خيلي آسان نيست. مي توان يک مطلب کليدي گفت که در مورد همه موارد
مذکور به نحوي کارساز باشد، و آن اين است که نه ما مي توانيم ذات إلهي و حقيقت
صفات خدا و حقيقت افعال خدا را درک کنيم و نه هيچ موجود ديگري چنين امکاني را
دارد. امّا صفات و افعالي که در خود قرآن آمده است، به زبان ما سخن گفته است. اگر
ما بخواهيم در اين صفات و افعال دقّت کنيم، بايد آن لوازمي که به لحاظ سخن گفتن
با ما رعايت شده، يعني آن لوازمي که همراه با نق صها و يک حيثي تهاي امکاني است
را حذف کنيم؛ مثلاً وقتي مي گوئيم: «خدا غضب کرد » درست است که غضب کردن
ما، خارج شدن از حال عادي است، به طوري که رنگ و روي انسان تغيير مي کند،
عصباني م يشود و داد مي زند، ولي در مورد خدا بايد اين جهات نقص را حذف کرد؛
يعني خون خدا به جوش نمي آيد؛ چراکه خون ندارد که به جوش بيايد.

رگ هايش
درشت نم يشود و رنگش قرمز نم يشود؛ چراکه خدا رنگ ندارد که قرمز شود. نتيجه
اين ها که عبارت است از عذاب کردن و طرد کردن شخصِ مورد غضب، حقيقت فعل
خداست. اين امور گفته شده، براي اي نکه به زبان ما سخن بگويند؛ يعني اگر ما بخواهيم
تصوّري از غضب إلهي داشته باشيم، م يگوئيم: اگر بنا بود ما با حالت بشري مان چنين
کاري انجام دهيم، چه نام داشت؟ چه حالي براي ما پيدا م يشد؟

اسم آن غضب بود. امّا
غضب به آن معنايي که در ما وجود دارد، محال است در خدا وجود داشته باشد. اگر
خدا اين ها را به زبان ما نمي گفت، هيچ چيز نمي فهميديم. درک نم يکرديم که در اين
موقعيت، بهترين چيزي که مي توان در باره خدا، افعال خدا و صفات خدا درک کرد،
چيست؟ خداوند در قرآن خيلي چيزها را با تشبيه به ما مي فهماند؛ چون اگر آن حقيقت
را مستقيماً بگويد، درست درک نمي کنيم.

اين شبهه در مورد مفاهيمي مانند وجود ، واجب الوجود بودن، خالق بودن و ... خدا نيز
مطرح مي شود. حتّي وقتي مي گوييم خدا موجود است، آنچه ابتدائاً مي فهميم، چيزي
مانند وجود اشياء ماديّ است. خالق در خود قرآن درباره غير خدا هم به کار رفته است.
درباره حضرت عيسي عليه السّلام م يفرمايد: «...إِذْ تَخْلُقُ مِنَ الطِّينِ كَهَيْئَةِ الطَّيْر ... 5» :
تو از گل مانند پرنده اي را خلق مي کني.