د. ثقل اكبر و ثقل اصغر - درس هایی از وصیت نامه امام خمینی (ره) نسخه متنی

د. ثقل اكبر و ثقل اصغر

پيامبر اكرم(صلى الله عليه وآله) از قرآن و عترت با عنوان «ثقلين» ياد كرده است. آن حضرت از هر يك از دو «ثقل» خود با لقبى خاص و وصفى ويژه سخن به ميان آورده است: قرآن را به صفت «اكبر» و عترت را به صفت «اصغر» متّصف ساخته است.

جابر بن عبداللّه انصارى مى گويد: پيامبر اكرم(صلى الله عليه وآله) فرمود:

يا ايّها النّاس انّى تارك فيكم الثقلين: الثقل الاكبر و الثقل الاصغر إنْ تمسّكتم بهما لن تضلّوا و لن تبدلّوا فانّى سئلت اللّه اللطيف الخبير يفرقان حتى يَرِدا علىّ الحوض فاعطيت.

جابر مى گويد: هنگامى كه سخنان پيامبر اكرم(صلى الله عليه وآله) به اين جا رسيد: «ثقل اكبر» و «ثقل اصغر» كدام است؟ پيامبر اسلام(صلى الله عليه وآله) پاسخ داد:

الثقل الاكبر كتاب اللّه عزّوجلّ سبب طرفه بيداللّه عزّوجلّ و طرف بايديكم. الثقل الاصغر عترتى اهل بيتى.

در بيان فوق به روشنى اين نكته به چشم مى خورد كه از قرآن با عنوان «ثقل اكبر» و از عترت و اهل بيت با عنوان «ثقل اصغر» ياد شده است.

راز توصيف به «اكبر» و «اصغر»

پيامبر عظيم الشّأن اسلام از دو وديعه نفيس خود به ثقل اكبر و ثقل اصغر ياد كرد; خواهيد پرسيد كه چرا پيامر(صلى الله عليه وآله) كتاب خدا را با عنوان «ثقل اكبر» و عترت را با عنوان «ثقل اصغر» مورد توجّه قرار داده است.

قرآن وسيله اى است براى هدايت، كه از يك سو به خدا اتّصال دارد و از سوى ديگر در اختيار ما است، به اين معنا كه قرآن دو جنبه دارد: جنبه عرشى (آسمانى) و جنبه زمينى، و اهل بيت به مقتضاى مفهوم قرآنى «اَنا بَشَرٌ مِثْلُكُم» (كهف / 110) با صرف نظر از مقامات معنوى، جنبه زمينى دارند.

«بحرانى» مفسّر معروف نهج البلاغه مى گويد: قرآن اكبر بزرگ تر از عترت است; زيرا عترت تابع و پيرو قرآن است.

مرحوم آيت اللّه خويى در تفسير خود بر نهج البلاغه مى نويسد:

چون قرآن سند و معجزه رسالت و سند ولايت و اساس دين است از عترت بزرگ تر به حساب آمده و عترت، اصغر محسوب گشته است.

فقيه و عارف كبير حضرت امام خمينى مى گويد: «مقام والاى ثقل اكبر و ثقل كبير كه از هر چيز اكبر است جز ثقل اكبر كه اكبر مطلق است...»

در اين سخن بلند الهى از اهل بيت به عنوان «ثقل كبير» و از قرآن به عنوان «اكبر مطلق» ياد شده است; چون قرآن معجزه جاويد و سند حقّانيّت امامت و نبوّت است، فوق همه چيز است و چيزى جز خدا برتر از او نيست. پس قرآن بزرگ تر (اكبر) از همه اشياء است جز خدا كه: اللّهُ اَكْبرُ مِن كُلّ شىء».