الف. آزادى مسأله با اهمّيّتى است كه برخوردارى از نخل بارور آن به شناخت مرزها و شناسايى انواع آن بستگى دارد و گرنه، آزادى به ضدّ آزادى بدل مى شود و نتيجه مطلوبى به بار نمى آيد. ب. آزادى در هر فرهنگى داراى چارچوب فكرى ويژه اى است كه با توجّه با آن تفكّر است كه معناى واقعى خويش را باز مى يابد; بنابراين آزادى اسلامى از لحاظ چارچوب فكرى و عقيدتى، تفاوت ماهوى با آزادى غيراسلامى از نوع شرقى و غربى آن دارد; پس در به كارگيرى واژه «آزادى» و «دموكراسى» بايد دقّت كرد و هويّت فكرى و عقيدتى خويش را ناديده نگرفت.
پرسش
1. آزادى اسلامى چيست؟ 2. چرا حضرت امام به آزادى توجّه ويژه داشت؟ 3. مهم ترين انواع آزادى كدام است؟ 4. چرا آزادى بايد در چهارچوب موازين دين و عقل قرار گيرد؟ 5 . تمايز اساسى ديدگاه اسلام با ديدگاه غرب باوران و شرق زدگان درباره آزادى چيست؟
درس سيزدهم :ولايت فقيه
الف. محدوده مسئوليت انبيا
رسولان الهى داراى سه منصب «تبليغ دين»، «رهبرى، تشكيل حكومت و تأسيس نظام اجتماعى» و «قضاوت و پرداختن به امور قضايى جامعه» هستند. ترديدى نيست كه پيامبر اسلام(صلى الله عليه وآله) نيز در اين مورد همچون ساير رسولان الهى است; با اين تفاوت كه دين او گسترده تر و حكومت او جاودانه است و تا پايان مرحله زندگى دنيوى انسان را شامل مى گردد; زيرا به تمام نيازهاى انسان در قرآن اشاره شده و پيامبرش را از آنها آگاه ساخته است. در درس گذشته خوانديم كه دين و سياست در فرهنگ اسلامى به گونه اى با يكديگر آميخته اند كه تصّور جدايى ميان آن دو، ممكن نيست. به همين دليل، پيامبر(صلى الله عليه وآله) و امامان معصوم(عليهم السلام)را «ساسة العباد» (سياستمدار امّت) خوانده اند. انديشه جدايى دين از سياست ارمغان بيگانگان است و چند گروه به آن دامن مى زنند: 1. سرخوردگان كليسا و ناآشنايان با مكتب حيات بخش اسلام. 2. خود باختگان در مقابل پيشرفت هاى علمى و صنعتى. 3. شيفتگان مكاتب مادّى. 4. دانشمندان بى اطّلاع يا كم اطّلاع از عمق منطق دين و حقايق دينى. 5 . عافيت طلبان. 6 . استعمارگران و اذناب آنان. اين گروه ها همواره ترويج مى كنند كه «كار مسيح را به مسيح و كار قيصر را به قيصر بسپاريد». بديهى است كه انتظام و انجام امور به نحو بايسته، از كسانى ساخته است كه نه تنها از علم، عقل و توانايى لازم برخوردار باشند، بلكه از عالم غيب و امدادهاى الهى نيز بهره مند باشند و اينان جز مثلّث هدايت (نبى، رسول و امام معصوم) نيستند. ولايت فقيه، منصب نيابت امام معصوم(عليه السلام) در دوران غيبت امام (عج) است. به همين دليل ولى فقيه، سياست گذار امّت است و رهبرى حكومت اسلامى در دوران غيبت را برعهده دارد.