دخالت در سياست در زندگى امامان معصوم(عليهم السلام) برچند گونه بوده است: 1. دخالت مستقيم: دخالت مستقيم و قرار گرفتن در رأس هِرَم سياست و سياست گزارى در صورت مهيّا بودن شرايط لازم، يكى از جلوه هاى رفتار سياسى امامان معصوم(عليهم السلام) است. اميرمؤمنان پس از بيست و پنج سال عدم دخالت مستقيم در امور جامعه، تقاضاى مردم را براى بيعت رد نكرد و خلافت ظاهرى را پذيرا شد. امام مجتبى(عليه السلام) نيز حدود شش ماه عهده دار خلافت ظاهرى بود. و امام رضا(عليه السلام) حدود دو سال ولايت عهدى مأمون را پذيرفت. 2. دخالت غيرمستقيم: در صورتى كه كه شرايط دخالت مستقيم فراهم نبوده است، امامان(عليهم السلام) به طور غيرمستقيم در سياست و امور مربوط به جامعه اسلامى، دخالت مى كردند. پس از فتح ايران كه اسيران ايرانى را وارد مدينه كردند، عمربن خطّاب اسيران را در معرض فروش قرار داد تا از اين راه، بيت المال را سامان بخشد، اميرمؤمنان(عليه السلام) رسماً از اين امر جلوگيرى كرد و سهم خود، پسران و نيز سهم برخى صحابه را كه به آن حضرت هبه شده بود به خود اسيران بخشيد و به عمر گفت: پيامبر(صلى الله عليه وآله) فرمود: ايرانيان مردم خردمندى هستند و دين مرا يارى خواهند داد; بنابراين نبايد به گونه اى توهين آميز با آنان رفتار كرد. 3. دخالت ارشادى: امامان(عليهم السلام) براى تبليغ حقايق اسلام، پرسش هاى خلفاى ناحق و نيز فتواهاى فقيهان دربارى را بدون پاسخ نمى گذاشتند. «متوكّل عبّاسى» در حال بيمارى نذر كرده بود هنگامى كه شفا يابد، اموال زيادى را در راه خدا انفاق كند. هنگام وفاى به نذر، صاحب نظران دربارى به اختلاف سخن گفتند و بر ده هزار درهم توافق كردند. متوكّل نظر امام هادى(عليه السلام) را جويا شد. امام فرمود: «هشتاد درهم كافى است». متوكّل دليل خواست; امام اين آيه را تلاوت كرد: «لقد نصركم اللّه فى مواطن كثيرة» كه عبارت است از هشتاد جنگ و درگيرى با سپاه كفر. به متوكّل گزارش رسيد كه از قم به امام هادى اسلحه مى رسد و او نيز قصد شورش دارد. سربازان او شبانه به بيت امام(عليه السلام) حمله بردند، ولى چيزى به دست نياوردند و امام را به دربار بردند. متوكّل در حال ميگسارى بود. جام خود را به امام تعارف كرد; امام فرمود: «واللّه ما يخامر لحمى و دمى قطّ; به خدا سوگند كه گوشت و خون من هرگز با شراب نسبتى نداشته است». متوكّل گفت: «پس براى ما شعر بخوان». امام فرمود: «انا قليل الرواية فى الشعر; من با اشعار چندان سر و كارى ندارم». ولى پس از اصرار متوكّل، بالبداهه سروده خود را قرائت كرد و مجلس را چنان منقلب كرد كه متوكّل و مجلسيانش گريان شدند. 4. برخورد قهرآميز: اين نوع برخورد عبارت است از دخالت مسلّحانه براى پاكسازى مصادر سياست از نااهلان. واقعه كربلا تبلور راستين اين گونه دخالت است. هر يك از موارد چهارگانه فوق، شرايط و زمينه سياسى و اجتماعى ويژه اى مى طلبد. عالمان راستين نيز بنابر مقتضيات زمان، از روزگاران گذشته تا حال برخوردهاى گوناگونى با سياستمداران داشته اند كه زمان ما اوج ظهور دخالت در سياست از نوع اوّل است.
لطفا منتظر باشید ...
