«ثَقَل» و «ثِقْل» به هر چيز نفيس و گرانبها و نيز شىِ سنگين گفته مى شود. اين واژه هم چنين در مفهوم تضايفى و سنگينى نسبى به كار مى رود; مثلا شى سنگين تر در برابر شى سبك تر را «ثَقَل» مى گويند. به زاد و توشه و بار و بُنه مسافر نيز «ثَقَل» گفته مى شود. «ثِقْل» به گنج هاى نهفته در دل زمين و نيز به معنا هر چيزى كه قابليَت توزين داشته باشد و مورد رقابت مردم قرار گيرد نيز آمده است.
ج. راز توصيف به «ثقل»
اين پرسش قابل توجّه است كه چرا پيامبر عظيم الشّأن اسلام(صلى الله عليه وآله) دو يادگار خود در ميان ما را به «ثَقَل» توصيف نموده است. در پاسخ اين پرسش نظرهاى مختلفى از سوى عالمان طراز اوّل اسلام از شيعه و سنّى ارائه شده است; از جمله به چند قول اشاره مى كنيم: «ابن اثير»، لغت دان و حديث شناس معروف اهل سنّت مى نويسد: «سَمّا هُما ثَقَلَيِن اِعْظاماً لِقَدْرِهما و تعظيماً لشأنها; پيامبر، قرآن و اهل بيت را به خاطر عظمت قدر و بزرگداشت منزلت آنها «ثَقَلَيْن» ناميد». «ابن ابى الحديد» شارح معروف نهج البلاغه در اين باره مى نويسد: «ثقل» بار و اسبابى را گويند كه مسافر آنها را با خود حمل مى كند. پيامبر، قرآن و اهل بيت را به بار و اسباب خود تشبيه كرده و آنها را متاع خود دانسته است كه حتماً به او بازگردانده خواهد شد; (اسباب و متاعى كه پيامبر آنها را به رسم امانت در ميان ما باقى گذارده است). ولى پاسخ اساسى همان است كه «ابن اثير» در النهايه به آن اشاره كرده است: متابعت و پيروى از اين دو، سنگين و طاقت فرسا است و از عهده افراد سستْ عنصرِ دنياگرا و شيفته زندگى دنيوى برنمى آيد. هم چنين محقّق بزرگوار، «طريحى» در مجمع البحرين مى گويد: «لانّ العمل بهما ثقيل»«صدوق» نيز در معانى الاخبار چنين نقل مى كند: ابوعمر و يكى از همراهان ابوالعباس مى گفت از ابوالعباس پرسيدم: منظور از «انّى تارك فيكم الثقلين» چيست و چرا قرآن و عترت، ثقلين خوانده شده اند. پاسخ داد: «لأن التمسك بها ثقيل».
لطفا منتظر باشید ...
