2. اصل حلال خوارى - درس هایی از وصیت نامه امام خمینی (ره) نسخه متنی

2. اصل حلال خوارى

يكى از اصول مسلّم اسلام، اصل حلال خوارى و پرهيز از حرام خوارى است. غذاى حلال و حرام در ساختار روحى آدمى مؤثّر است و تأثير تربيتى آن را نمى توان ناديده انگاشت.

امام(قدس سره) در فلسفه تأسيس حكومت اسلامى به اين نكته توجّه مى دهد.

3. اصل محدوديّت مالكيّت و تكاثر ثروت

مالكيّت اسلامى و نظام اقتصادى اسلام، داراى ويژگى هاى مخصوص به خود است. مالكان در اين نظام به عنوان وكيلان خدا در ميان بشر، مسووليّت سنگين رسيدگى به نيازمندان را بر عهده دارند. سرمايه دار مسلمان، آزاد نيست تا از هر راه، كسب مال كند، آن را به هرگونه مصرف نمايد و به دلخواه خود بيندوزد; محدوده عمل او در مدار قانون اقتصادى اسلام است، و گرنه حاكم اسلامى اموال او را به عنوان ثروت نامشروع، باز خواهد گرفت. ميدان عمل او از حيث مصرف نيز محدود است و نمى تواند به هر گونه كه هواى نفس او فرمان مى دهد، عمل نمايد. همچنين انفاق ها و ماليات واجب اسلامى را بايد طبق موازين پرداخت كند.

قرآن در وصف پرهيزكاران مى گويد: «و فى اموالهم حقّ للسّائل و المحروم; و در اموال پرهيزكاران حقّى براى سائل و محروم هست». «سائل» در اين جا كسى است كه توان كار را از دست داده است و «محروم» كسى است كه از عقل و قدرت هوشى برخوردار نيست.

طبرسى در جوامع الجامع (ذيل تفسير سوره ذاريات) مى نويسد: «سائل كسى است كه گدايى مى كند، ولى محروم، چون آبرودار است از گدايى خوددارى مى نمايد».

سرمايه دار مسلمان اگر طبق موازين عمل كند، هم جامعه از او سود مى برد و هم ثروتى انباشته نمى شود، سرمايه دار مسلمان در پى جلب رضاى خدا است; او با تلاش و كار و ابتكار، به ثروت دست مى يابد تا بتواند با آن به جامعه خدمت كند و ديگران را به نوا برساند و موجب خرسندى خدا شود. او مى داند كه دنيا مزرعه آخرت است و در آخرت هر كس بر سفره اعمال دنيوى خود مى نشيند. او مى داند كه بايد پاسخ گوى اين پرسش باشد كه ثروت خود را چگونه به دست آورده است. ذيل آيه «وقفوهم انّهم مسؤلون» آمده است: از هر كس درباره عمر، جوانى، ثروت و دلبستگى به پيشواى خود بازخواست خواهد شد.

امام صادق(عليه السلام) فرمود:

يكى از عوامل بقاى مسلمانان و اسلام آن است كه ثروت در دست كسى قرار گيرد كه در آن حقّى (حقوق مالى واجب و مستحب) براى ديگران قائل است و آن را وسيله انجام اعمال شايسته مى كند، و عامل نابودى اسلام و مسلمانان آن است كه ثروت در اختيار كسى قرار گيرد كه حقّى را براى ديگران قائل نيست و آن را وسيله انجام اعمال نيك نمى كند.