چشمه خورشید نسخه متنی

همانا كسى از شما خواهد بود كه براى تاويل قرآن جنگ خواهد كرد، همان گونه كه من براى تنزيل قرآن جنگ كردم و او على بن ابى طالب است.

بنابراين زندگى على "ع" حياتى قرآنى بود، براى قرآن بقود و او تجلى قرآن بود. آن حضرت چنان در قرآن كريم و معارف بلند آن ذوب شده بود كه آنچه مى انديشيد و بيان مى كرد و عمل مى نمود قرآن بود. برخى از انديشمندان بدين حقيقت توجه كرده اند، چنانكه 'محمد امين نواوى' مى نويسد:'حفظ على القرآن كله، فوقف على اراره و اختلط به لحمه و دمه و القارى يرى ذلك فى نهج البلاغه.' [ جولاناسلاميه، ص 99، به نقل از: مصادر نهج البلاغه، ج 1، ص 92. ]

على "ع" تمام قرآن را به خاطر سپرده بود و بر اسرار آن واقف و آگاه بود و قرآن با خون و گوشت او در آميخته بود، كسى كه نهج البلاغه را مطالعه نمايد، اين حقيقت را در مى يابد.

على "ع" بحق معلم قرآن [ ن. ك: الكافى، ئ 8، ص 390، شرح ابن ابى الحديد، ج 4، ص 109، مجمع الزوائد، ج 9، ص 116، وسائل الشيعه، ج 18، ص 137. ] و مترجم، [ ن. ك: الكافى، ج 1، صص 269 و 192، ابوجعفر محمد بن على بن الحسين بن بابويه القمى "الصدوق"، من لا يحضره الفقيه، صححه و علق عليه على اكبر الغفارى، الطبعه الثانيه، منشورات جماعه المدرسين، قم، 1404 ق. ج 2، ص 611، ابوجعفر محمد بن الحسن الطوسى، تهذيب الحكام، حققه و علق عليه السيد حسن الخرسان، دارالكتب الاسلاميه، طهران، 1390 ق. ج 6 ص 97. ] مفسر، [ ن. ك: الكافى، ج 1، صص 229 و 64. ] و موول آن بود، [ ن. ك: الكافى، ج 1، ص 213، ج 2، ص 574. ] و بيش از هر چيز به قرآن اهتمام داشت و برپا دارنده و متولى آن بود. [ ن. ك: الكافى، ج 1، ص 169، وسائل الشيعه، ج 18، ص 130. ]

'ابن ابى الحديد معتزلى' ذدر مقدمه ى شرح نهج البلاغه خويش درباره ى اهتمام على "ع" به قرآن چنين مى نويسد:
'ديگر از علوم، علم تفسير قآن است كه اين علم از آن حرت سرچشمه گرفته و هر چه هست از او گرفته شده و فرع وجود اوست. اگر به كتابهاى تفسير مراجعه كنى،صحت اين امر را در مى يابى، زيرا بيشتر تفسير قرآن اطز او و از ابن عباس نقل شده است و همگان مى دانند كه ابن عباس همواره ملازم على "ع" و متصل به او بود و او شاگرد و پرورش يافته ى آن حضرت بوده است. و چون به ابن عباس گفته شد: ميزان دانش تو در برابر علم پس عمويت چگونه است؟ گفت: همچون قطره اى از باران نسبت به اقيانوس بى كران.' [ شرح ابن ابى الحديد، ج 1، ص 19. ] وى همچنين مى نويسد: 'اما اهتمام على "ع" به قرائت قرآن و اشتغال آن حضرت به قرآن منظور نظر همگان است و در اين مورد همگان اتفاق نظر دارند كه او به روزگار رسول خدا "ص" قرآن را حفظ كرد و در آن زمان جز او كسى قرآن را حفظ نداشت. وانگهى او نخستين كسى است كه قرآن را جمع آورى كرده است... و چنانچه به كتابهاى قرائات قرآن مراجعه كنى، مى بينى كه پيشوايان علم قرائت همگى به او ارجاع مى دهند، مانند ابوعمرو بن علا و عاصم بن ابى نجود و كسانى ديگر جز آن دو به به ابوعبدالرحمان سلمى قارى ارجاع مى دهند كه او نيز شاگرد على "ع" بوده و قرآن را از او آموخته است. و اين فن هم مثل فنو بسيار ديگر به آن حضرت منتهى مى شود.' [ همان، صص 28 -27. ] بدين ترتيب پيوند على "ع" با قرآن پيوندى حقيقى و ميان آن دو وحدت و يگانگى بوده است و همه ى معارف قرآن از او و به اهتمام او شكل گرفته است و اين حقيقت در نهج البلاغه بتمامه جلوه كرده است.