مائه كلمه لاميرالمومنين على بن ابى طالب - چشمه خورشید نسخه متنی

مائه كلمه لاميرالمومنين على بن ابى طالب

كه 'ابوعثمان عمروبن بحر جاحظ' يكى از بزرگترين اديبان عرب در گذشته به سال 255 هجرى آن را از ميان سخنان على "ع" برگزيده و بخشى از آن شريف رضى در نهج البلاغه آورده است. [ الذريعه، ج 19، ص 2، مصادر نهج البلاغه، ج 1، ص 60. ]

'جاحظ' در بصره زندگى مى كرد و از بزرگان چون 'اصمعى' و 'ابوعبيده' و 'ابوزيد' بهره ها برد و در علوم مختلف سر آمد گرديد. [ الفهرست، صص 209 -208،، تاريخ بغداد، ج 12، صص 220 -212، امالى السيد المرتضى، ج 1، صص 142 -138، معجم الادباء، ج 16، صص 105 -74، وفيات الاعيان، ج 3، صص 475 -470، سير اعلام النبلاء، ج 11، صص 531 -526، احمد بن يحيى بن المرتضى "المهدى لدين الله"، طبقات المعتزله، عنيت بتحقيقه سوسنه ديفلد- فلزر الطبعه الثانيه، دارالمنتظر، بيروت، 1409 ق. صص 70 -67، لسان الميزان، ج 4، صص 411 -409. ]

'جاحظ' معتزلى مذهب بود وگرايش عثمانى داشتو كتاب 'العثمانيه' را تاليف كرد كه 'ابوجعفر اسكافى' عالم بزرگ معتزلى و 'شيخ مفيد' و 'سيد بن طاووس' در رد آن دست به تاليف زدند. [ الكنى و الالقاب، ج 2، ص 124. ]

برخى از آثار معروف او عبارت است از: الاصنام، الحيوان، البيان و التبيين، سحر البيان، البلخلاء، التاج فى اخلاق الملوك، المحاسن و الاضداد، رسائل الجاحظ، النساء، تنبيه الملوك، فضيله المعتزله، الاتسبداد و المشاوره فى الحرب، مسائل القرآن و النبى و المتنبى. [ الفهرست، صص 212 -209، معجم الادباء، ج 16، صص 110 -106. ]

'جاحظ' با نگاه زيباشناسانه خود صد كلمه از سخنان على "ع" را كه در عين اختصار نهايت فصاحت و بلاغت را داشت، در كابى گرد اورد كه پس از او جمعى از بزرگان علم و ادب آن را به نظم كشيدند و شرح كردند و سبك و سياق او را دنبال نمودند. [ ر. ك: الذريعه، ج 13، صص 360 -359، ج 15، ص 30، ج 21، صص 160 -159، مصادر نهج البلاغه، ج 1، صص 61 -60. ]

'خوارزمى' نقل كرده است كه 'ابوالفضل احمد بن ابى طاهر' دوست و ملازم 'جاحظ' گفت كه از 'جاحظ' شنيدم كه زمانى مى گفت اميرمومنان "ع" را صد كلمه است كه هر يك از اين صد كلمه هزار نوع از نيكوييهاى سخن عرب را داراست و من پيوسته از او مى خواستم كه آن صد كلمه را برايم گرد آورد و به من ارائه نمايد و او وعده ى اين كار را مى داد ولى از انجام دادن وعده ى خود غفلت مى ورزيد تا اينكه در واپسين روزهاى زندگى اش بخشى از نوشته هايش را بيرون آورد و اين صد كلمه را از ميان آنها گرد آورى نمود. [ مناقب الخوارزمى، ص 271. ]

رسائل اميرالمومنين و اخباره و حروبه

تاليف 'ابواسحاق ابراهيم بن محمد بن سعيد بن هلال ثقفى كوفى' از بزرگترين و گرانقدرترين عالمان شيعى درگذشته به سال 283 هجرى است. [ الفهرست، ص 279، الشيعه و فنون الاسلام، ص 94. ]

نسب وى به 'سعد بن مسعود ثقفى' عموى 'مختار بن ابى عبيد ثقفى' مى رسد كه از طرف اميرمومنان "ع" والى مداين بوده است. 'ابن هلال' دراوايل عمر زيدى مذهب بود و سپس به مذهب اماميه
اثنا عشرى گرويد. [ رجال النجاشى، ص 12، فهرست الطوسى ص 16، رجال ابن داود، ص 33،، جامع الرواه، ج 1، صص 32 -31. ]

او در ديانت و شجاعت و صراحت و امانت و معرفت سر آمد بود. [ ن. ك: روضات الجنات، ج 1، ص 15. ]

'ابن هلال' را آثار و تاليفات بسيار بوده كه از آن جمله است: المغازى، السقيفه، الرده، مقتل عثمان، كتاب الشورى، كتاب بيعه اميرالمومنين عليه السلام، الجمل، الصفين، كتاب الحكمين، كتاب النهروان، الغارات، مقتل اميرالمومنين عليه السلام، المعرفه، قيام الحسن بن على عليه السلام مقتل الحسين عليه السلام، التوابين و عين الورده، اخبار المختار، فدك، الجامع الكبير فى الفقه، ما انزل من القرآن فى اميرالمومنين عليه السلام و فضل الكوفه من نزلها من الصحابه. [ رجال النجاشى، صص 14 -13، فهرست الطوسى، صص 18 -17، الشيعه و فنون الاسلام، صص 95 -94. ]