روزگار سيد رضى - چشمه خورشید نسخه متنی

روزگار سيد رضى

روزگار درخششهاى فرهنگى

بخش عمده زندگى شريف رضى در نيمه ى دوم قرن چهارم هجرى گذشته است. [ روزگار سيد رضى مصادف بود با خلافت سه خليفه ى عباسى: 'مطيع لله، ابوالقاسم فضل ابن مقتدر بن معتضد' كه از سال 334 تا 363 هجرى عنوان خليفه داشت، 'طائع لله، ابوبكر عبدالكريم بن مطيع لله' گكه زا سال 363 تا 381 هجرى بر سر كار بود و 'قادر بالله، ابوالعباس احمد بن اسحاق بن مقتدر' كه از سال 381 تا 422 هجرى بر سرير خلافت بود. ن. ك: ابوالفرج عبدالرحمن بن على ابن الجوزى، المنتظم فى تاريخ الامم و الملوك، دراسه و تحقيق محمد عبدالقادر عطا، مصطفى عبدالقادر عطا، راجعه و صححه نعيم زرزور، الطبعه الاولى، دار الكتب العلميه، بيروت، 1412 ق. ج 14، صص 353 و 348 و 225 و 223 و 46، ج 15، ص 216، عزالدين ابوالحسن على بن محمد المعروف بابن الاثير، الكامل فى التاريخ، دار صادر، بيروت، 1385 ق. ج 8، صص 637 و 451، ج 9، صص 414 و 80 و 79، جلال الدين عبدالرحمن بن ابى بكر السيوطى، تاريخ الخلفاء حققه و قدم له و خرج آياته قاسم الشماعى الرفاعى، محمد العثمانى، الطبعه الاولى،درا القلم، بيروت، 1401 ق. صص 474 -455. ] اين قرن مصادف بود با دوره ى سوم خلافت عباسيان "447 -334 ه" كه دوره ى خلافت اسمى عباسيان بود كه پس از دوره ى تثبيت قدرت و تحكيم سلطه ى ايشان و دوره ى تسلط جمود و قشريگرايى و استبدادى سخت، ظهور كرده بود. [ دوره نخست خلافتعباسيان از سال 132 تا 232 هجرى است كه دوره تثبيت و تحكيم قدرت سياسى نظامى آنان است و دوره دوم از سال 232 تا 334 هجرى كه دوره حاكميت حديث و قشريگرى است. جرجى زيدان مى گويد: 'در اين دوره انديشه به بند كشيده شد، زيرا متوكل معتزله و شيعه را راند و تحت پيگرد قرار داد، لذا آزرادى انديشه به ضعف گراييد و مردم از ترس جان به پنهان داشتن انديشه هاى خود اقدام مى كردند.' سيد محمد مهدى جعفرى، سيد رضى، چاپ اول، انتشارات طرح نو، 1375 ش. ص 15. ]

دوره ى سوم خلافت عباسيان با ورود 'معز الدوله احمد بن بويه' به دستگاه خلافت عباسى و دگرگون شدن قدرت عهباسيان و پيدايش يك فضاى سياسى جديد شكل گرفت. [ ن. ك: ابوالحسن على بن الحسين المسعودى، مروج الذهب و معادن الجواهر، دارالاندلس، بيروت، ج 4، ص 277: الكامل فى التاريخ، ج 8، صص 452 -449، هندوشاه بن سنجر بن عبدالله صاحبى نخجوانى، تجارب السلف، به تصحيح و اهتمام عباس اقبال آشتيانى، چاپ دوم، كتابخانه طهورى، 1344 ش. ص 221. ] با حضور و قدرت گيرى ديلميان در بغداد كار حكومت عباسى صورتى جديد از خلافت يافت و خلفا سلطنت مى كردند و حكومت و اداره ى امور در اختيار آل بويه بود. خلفا جز اسمى بيش نبودند و شكلى تشريفاتى داشتند و با املاك و در آمد اختصاصى و مقررى اى كه از دولت دريافت مى داشتند و با املاك و در آمد اختصاصى و مقررى اى كه از دولت دريافت مى داشتند زندگى مى كردند. [ ن. ك: الكامل فى التاريخ، ج 8، ص 450. ]