تاليفات پيش از نهج البلاغه - چشمه خورشید نسخه متنی

تاليفات پيش از نهج البلاغه

خطب اميرالمومنين على المنابر فى الجمع و الاعياد و غيرهما

تاليف 'ابوسليمان زيد بن وهب جهنى كوفى' كه ظاهرا نخستين كتابى است كه در اين باره تاليف شده است. [ فهرست الطوسى، ص 148، مصادر نهج البلاغه، ج 1، ص 51. ]

'زيد بن وهب' هم جاهليت را درك كرده است و هم اسلام را. او در زمان حيات پيامبر "ص" اسلام آورده و به سوى پيامبر "ص" مهاجرت نموده، اما پيش از رسيدن به خدمت پيامبر "ص" دريافته كه حضرت رجلت كرده است. وى از بزرگان تابعين و راويان ثقه شمرده مى شود. 'زيد بن وهب' ساكن كوفه بوده و در سپاهى كه همراه امام "ع" براى نبرد با خوارج عازم شد، شركت داشته است. [ الطبقات الكبرى، ج 6، صص 103 -102، ابوعبدالله محمد بن اسماعيل البخارى، التاريخ الكبير، دارالفكر، بيروت، 1407 ق. ج 3، ص 407، ابومحمد عبدالرحمن بن ابى حاتم الرازى، الجرح و التعديل، الطبعه الاولى، مطبعه مجلس دائره المعارف العثمانيه، حيدر آباد الدكن، ج 3، ص 574، حيله الاولياء، ج 4، صص 174 -171، يوسف بن عبدالله بن محمد بن عبدالبر القرطبى، الاستيعاب فى اسماء الاصحاب، بهامش الاصابه، دارالكتاب العربى، بيروت، ج 1، ص 544، عزالدين ابوالحسن على بن محمد المعروف بابن الاثير، اسدالغابه فى معرفه الصحابه، دارالكفر، بيروت 1409 ق. ج 2، صص 150 -149، سير اعلام النبلاء، ج 4، ص 196. شهاب الدين احمد بن على ابن حجر العسقلانى، الاصابهفى تميز الصحابه، دارالكتاب العربى، بيروت، ج 1، ص 567. ] البته او نخستين كسى است كه خطبه هاى امام "ع" را جمع و تاليف نموده، نه اينكه آنها را نوشته و تدوين كرده است، زيرا چنانكه اشاره شد. در همان زمان صدور سخنان و ايراد خطبه هاى امام "ع" عده اى سخنان و خطبه ها و نامه هاى امام "ع" را مى نوشتند. 'زيد بن وهب' در سال 96 هجرى درگذشته است. [ الاصابه، ج 1، ص 567، الذريعه، ج 7، ص 189. ]

خطب اميرالمومنين المرويه عن الامام صادق

آن را 'ابوروح فرج بن فروه' از 'مسعده بن صدقه' از امام صادق "ع" روايت كرده است و يك نسخه از اين كتاب به دست 'سيد بن طاووس' در گذشته به سال 664 هجرى، رسيده و او با خط شريف خود نوشته است كه اين كتاب پس از سال 200 هجرى نگاشته شده است. اين كتاب عينا به دست 'شيخ حسن بن سليمان حلى' رسيده كه در كتاب خود منتخب البصائر خطبه ى اميرمومنان "ع" به نام 'مخزون' را از آن نقل كرده است. [ الذريعه، ج 7، ص 190. ]
احتمالا شريف رضى خطبه ى 'اشباح' [ نهج البلاغه، خطبه ى 91. ] را از همين كتاب در نهج البلاغه آورده است. [ ن. ك: مصادر نهج البلاغه، ج 1،ص 52، ج 2، ص 168. ]