چشمه خورشید نسخه متنی

مردم! ما در زمانه اى كينه توز و روزگارى پركفران واقع شده ايم. زمانه اى كه نيكوكار در آن بدكردار به شمار آيد و ستمگر در آن سركشى افزايد. از آنچه دانستيم سود نمى بريم و آنچه را نمى دانيم نمى پرسيم و از بلا و فتنه ها، تا بر سرمان نيامده نمى ترسيم.
مشاهده مى شود كه چگونه سجع در كلام امام "ع" روان و بى پيرايه و مطلوب و مناسب جارى مى گردد.

5. امير بيان "ع" در خطبه اى در پاسخ به خوارج معترض به حكميت در ميدان جنگ صفين چنين مى فرمايد: [ وقعه صفين، ص 520، پرتوى از نهج البلاغه، ج 1، ص 553. ]

'و لقد كنا مع رسول الله-صلى الله عليه و آله- تقتل آباءنا و ابناءنا و اخواننا و اعمامنا: ما يزيدنا ذلك الا ايمانا و تسليما و مضيا على اللقم و صبرا على مضض الالم و حدا فى جهاد العدو و لقد كان الرجل منا و الاخر من عدونا يتصاولان تصاول الفحلين، بتخالسان انفسهما: ايهما يسقى صاحبه كاس المنون، فمره لنا من عدونا و مره لعدونا منا.فلما راى الله صدقنا انزل بعدونا الكبت و انزل علينا النصر، حتى استقر الاسلام ملقيا جزانه و متبوئا اوطانه. و لعمرى لو كنا ناتى ما اتيتم ما، قام للدين عمود و لا اخضر الايمان عود. و ايم الله لتحتلبنها دما و لتتبعنا ندما.' [ نهج البلاغه، كلام 56. ]

ما "در ميدان كارزار" با رسول خدا "ص" بوديم. پدران، پسران، برداران و عموهاى خويش را مى كشتيم و اين امر جز بر ايمان و تسليم و شكيبايى در سختيها و كوشايى مان در جهاد با دشمن نمى افزود. گاه تنى از ما و تنى از سپاه دشمن به يكديگر مى جستند و چون دو گاو نر سر و تن هم رامى خستند. هر يك مى خواست جام مرگ را به ديگرى بپيمايد و از شربت مرگ سيرابش نمايد. گاه نصرت از آن ما بود و گاه دشمن گوى پيروزى را مى ربود. چون خداوند "ما را آزمود" و صدق ما را مشاهدت فرمود، دشمن ما را خوار ساخت و رايت پيروزى ما را برافراخت. چندان كه اسلام به هر شهر و ديار رسيد و حكومت آن در آفاق پايدار گرديد. به جانم سوگند كه اگر رفتار ما همانند شما بود، نه ستون دين برجاى بود و نه درخت ايمان شاداب و خوشنما. سوگند به خدا كه از اين پس خون خواهيد خورد و پشيمانى خواهيد برد.

در اين خطبه ى امام "ع" دو نوع سجع به كار رفته است: ميان واژزه ى 'اللقم' و 'الالم' سجع متوازى، [ 'سجع متوازى' چنان است كه در آخر دو جمله كلماتى آورند كه فقط در حرف روى يكى باشند، مانند 'هر نفسى كه فرومى رود مد حيات است و چون برمى آيد مفرح ذات.' "گلستان". فرهنگ معين، ج 2، ص 1839. ]
6. ايمرمومنان "ع" در خطبه اى كه صلوات فرستادن بر پيامبر اكرم "ص" را تعليم داده، [ شرح ابن ابى الحديد، ج 19، صص 135 -134. ] چنين فرموده است:'اللهم داحى المدحوات و داعم المسموكات و جابل القلوب على فطرتها: شقيها و سعيدها. اجعل شرائف صلواتك و نوامى بركاتك، على محمد عبدك و رسولك الخاتم لما سبق و الفاتح لما انغلق و المعلن الحق بالحق و الدافع جيشات الاباطيل و الدامغ صولات الاضاليل، كما حمل فاضطلع، قائما بامرك، مستوفزا فى مرضاتك، غير ناكل عن قدم لا واه فى عزم واعيان لوحيك، حافظا لعهدك، ماضيا على نفاذامرك، حتى اورى قبس القابس و اضاء الطريق للخابط و هديت به القلوب بعد خوضات الفتن و الاثام و اقام بموضحات الاعلام و نيرات الاكام، فهو امينك المامون و خازن علمك المخزون و شهيدك يوم الدين و بعيثك بالحق و رسولك الى الخلق.' [ نهج البلاغه، خطبه ى 72. ]