اسوه های قرآنی و شیوه های تبلیغی آنان نسخه متنی

در بررسى شيوه‏هاى دعوت برخى از شخصيت‏هاى قرآن مانند حضرت محمد(ص)، نوح، ابراهيم و يوسف، با چنان
تنوعى روبه‏رو مى‏شويم كه تفكيك و تقسيم دقيق‏تر و جزئى‏ترى را ايجاب مى‏نمايد؛ از اين رو در اين
موارد، شيوه‏هاى استخراج شده را به دو بخشِ شيوه‏هاى كلى و استراتژى‏ها، و شيوه‏هاى جزئى و مقطعى
تقسيم نموده‏ايم تا ضمن پرهيز از امتزاج اين دو نوع شيوه، روش‏هاى مشابه نيز شناسايى گردند.

به
عنوان نمونه
يكى از نكات حايز اهميت، در تعيين واستخراج شيوه‏ها در اين پژوهش، تعميم شيوه‏هاى دعوت به روش‏هاى
مستقيم و غير مستقيم است؛ بدين معنا كه برخى از جنبه‏هاى ثابت عملكرد و زندگى اسوه‏ها كه در گسترش
دعوت و اقناعِ مخاطبان دخيل بوده است.

نيز به عنوان شيوه‏هاى غير مستقيم قلمداد مى‏شود، هر چند به
ظاهر، در زمره روش‏هايى نيستند كه با برنامه‏ريزى و قصد قبلى از سوى مبلّغ اتخاذ مى‏شود؛ به عنوان
مثال، استدلال منطقى، شروع دعوت با سؤال، اعزام مبلّغ به مناطق دور و نزديك، يادآورى نعمت‏ها، دعوت
به مشتركات و حتى هجرت در زمره شيوه‏هاى مستقيم قرار مى‏گيرند، اما شيوه‏هايى چون مرونت در مسايل
شخصى، خوشبينى به مؤمنان، سپاسگزارى دايم، ساده زيستى و مشورت با مؤمنان در رديف شيوه‏هاى غير
مستقيم‏اند كه گاهى از آنها به عنوان صفات انبيا و اوليا ياد مى‏شود.

البته برخى از اين شيوه‏ها را
مى‏توان به دو اعتبار، مستقيم و غير مستقيم دانست؛ مانند التزام به محدوده اختيارات و وظايف خود،
كه گاهى به زبان اعلام مى‏شود و گاه در عمل تجلّى مى‏يابد، يا مبارزه با عوامفريبى و سنت‏هاى غلط
كه گاه در گفتار و گاه به شكل پرهيز از برخى آداب غلط و بى‏اساس جلوه‏گر مى‏شود، همچنين روش‏هاى
برائت از شرك، ترويج فرهنگ اخوّت و روش نُصح و خيرخواهى.

در خصوص كيفيت كاوش و حدود بررسى، سعى نگارنده در اين پژوهش بر آن بوده است كه بامطالعه گسترده در
منابع مورد نظر، نخست شيوه‏هاى متنوع و متعدد هر اسوه قرآنى را شناسايى و استخراج نمايد و در مرحله
بعد، به فراخور ميزان اطلاعات موجود و در دسترس به تحليل شيوه‏ها بپردازد؛ اين تحليل بيشتر ناظر به
چرايى اتخاذ شيوه‏ها يا عوامل ايجاب‏كننده و عناصر دخيل در هر شيوه بوده است.

در مورد برخى شيوه‏ها
نيز با توجه به اهميت يا كثرت نسبى منابع و ديدگاه‏هاى مربوط، تطبيق و مقايسه صورت گرفته است.