1 . پاسخ آرام به شبههها و تهمتها
تاريخ اسلام بيانگر آن است كه زشتترين نوع برخورد از جانب مشركان و سران قريش با پيامبر بزرگواراسلام صورت گرفت و شخصيت بى نظيرش آماج تيرهاى تهمت و دشنههاى دشنام كوردلان واقع گرديد، اما پاسخ
آن حضرت، پيوسته همراه با كرامت نفس و برخاسته از مجد و بزرگمنشى ويژه او بود. اين خصلتى است كه
خداوند به سبب آن بر پيامبر منّت گذاشته است:
أَلَمْ نَشْرَحْ لَكَ صَدْرَكَ؛ آيا ما به تو شرح صدر
عطا نكرديم. نگاهى به مناظره و گفتوگوها و حوادث پيش آمده ميان پيامبر و مخالفان، بويژه جريان
مباهله و گفتوگو با يهود و نصارا وهمسخنى با برخى از اشراف قريش، حاكى از اين معناست. به عنوان
مثال، ابن هشام در سيرهاش مىگويد:علما و احبار يهود، از پيامبر، بسيار پرسشهاى عيب جويانه و معاندانه مىكردند و شبهاتى به منظور
خلط حق و باطل مطرح مىساختند و پيامبر با راهنمايى قرآن، به طور كامل پاسخ آنها را مىداد، مؤمنان
نيز مسايلى درباره حلال و حرام مىپرسيدند كه پاسخ كافى داده مىشد.(27)همچنين در بحارالأنوار روايت شده است:زن ابولهب كه عادت داشت خاشاك در راه پيغمبر بريزد و حطب بر دوش كشد (برخى مفهوم اين عبارت را سخن
چينى دانستهاند) پس از نزول سوره تبّت به مسجدالحرام آمد و دنبال پيامبر مىگشت تا پاسخش بگويد.اما او را نيافت. پيامبر آيهاى خواند و به واسطه آن از ديد او پنهان شد. قرآن مىفرمايد: وَإِذا
قَرَأْتَ الْقُرْآن جَعَلْنا بَيْنَكَ وَبَيْنَ الَّذِينَ لايُؤْمِنُونَ بِالآخِرَةِ حِجاباً
مَسْتُوراً.(28)پس نزد ابوبكر ايستاد و گفت: يا ابابكر! شنيدهام دوستت مرا هجو كرده است... وحتى در جايى از اسماء بنت
ابى بكر نقل شده چون اين سوره فرود آمد، ام جميل، زن ابولهب مىگفت: مُذَمَّماً اَبَيْنا وَدينَه
قَلَيْنا وَ اَمْرَهُ عَصَيْنا. اما پيغمبر در پاسخ اين همه سمپاشى و تبليغات سوء فرمود: خدا (مكر
اينان را) از من دور گرداند. اينها مذمت شده (مُذمَّم) را سرزنش مىكنند در حالى كه من ستوده (محمد)
هستم (يعنى خطاب آنها به من نيست و اين برخورد از نوع وإذا خاطَبَهُمُ الجاهِلونَ قالوا سَلاماً
بود).(29)مؤلف كتاب الاحتجاج نيز در ضمن نقل يكى از مناظرههاى پيامبر با مشركان به نقل از امام حسن عسكرى(ع)
چنين مىنويسد:سپس رسولخدا در پاسخ شبههها وتهمتهاى عبدالله بن ابى اُميّه مخزومى فرمود: (30)علاوه بر اين، در سيره پيامبر بارها اتفاق افتاده كه كسى با پرخاش و خشونت با او برخوردكرده و آن
حضرت نه تنها عكس العمل خشنى نشان نداده بلكه ضمن برآوردن حاجت او، اصحاب خود را نيز كه قصد مقابله
به مثل داشتهاند از رفتار تند بازداشته است.