تفكر انسان درباره خود
يكي ديگر از تفكرهايي كه عبادت است كه منظور ما در اين بحث بيشتر اين قسمت است ، تفكر كردن انسان درباره خودش است ، يعني خود انسان ، موضوع تفكر خودش باشد ، و اين دو گونه است : يك وقت خود انسان به عنوان يك موضوع علمي موضوع تفكر اوست .اين جزء دسته اول مي شود . و يك وقت انسان درباره كارهاي خودش تفكر مي كند ، درباره اينكه چگونه تصميم بگيرد و چگونه كار بكند ، همينجور علي العمياء تسليم حوادث و جريانات نباشد . مقصود دومي است .آيا جبر اجتماع بر انسان حاكم است ؟
يك وقت انسان حالت يك خسي و خاشاكي را پيدا مي كند كه در سيلي افتاده و اين سيل به هر طرف كه مي رود او را با خودش مي برد . شك ندارد كه جامعه حكم يك سيل را دارد و افراد را با خود از اين طرف به آن طرف مي كشاند ، ولي اينجور هم نيست كه جبر1. سوره اعراف ، آيه . 176 .