كرامت نفس در قرآن و حديث - تعلیم و تربیت در اسلام نسخه متنی

چطور اينها را مي كشيديم و مي آورديم ، به اطراف نگاه كرد ، ديد هيچكس از من مناسب تر براي كشيدن توي صحنه نيست ، آمد و موي سرم را گرفت و مرا كشان كشان آورد و گفت ما اينجور مي كشيديم . بسيار خوشحال شدم ، چون ديدم در كشتي هيچكس از من پست تر در نظر او نيست . ( و ابن ابي الحديد هم اين را به عنوان مطلب خوب بيان مي كند . اين ، نقطه مقابل گفته حضرت علي ( ع ) و امام صادق ( ع ) است ) . در وقت ديگري مريض بودمو در مسجدي خوابيده بودم . موقعي بود كه گداها را بيرون مي كردند . مؤذن - كه فراش هم بود - آمد به من گفت بلند شو برو بيرون . من مريض بودم و نمي توانستم بلند شوم . ديد من نمي توانم بلند شوم ، پاي مرا گرفت و از مسجد بيرون انداخت. خيلي خوشحال شدم كه در نظر او اينقدر پست هستم . ( اين شخص تحت عنوان مبارزه با خودپرستي و نفس پرستي ، حقارت و اهانت را دارد تحمل مي كند ، و اين را تحت عنوان اخلاق ، خاطره خوش براي خود مي داند ) . وقت ديگر پوستيني داشتم ، به آن نگاه كردم ، نفهميدم شپش آن بيشتر است يا پشمش : فلم اميز بين شعره و القملة . اينها البته با اخلاق اسلامي جور در نمي آيد . اسلام مي گويد به دهان آن مرد مسخره چي بكوب ، يا نظافت را از ايمان مي داند . ولي اينها همه به حساب مخالفت و جهاد با نفس گذاشته شده ، و اينها درست نيست. همچنين ابن ابي الحديد نقل مي كند - به عنوان مدح - كه شخصي يكي از مشاهير تصوف را به مهماني دعوت كرد . او رفت ، آن شخص معذرت خواست . دفعه دوم و سوم هم همين طور ، و او به روي خود نياورد و اصلا از اين تحقير ناراحت نشد . ( صوفيه از تحقير ناراحت نمي شدند : الصوفيه لا يغضب و لا يضجر ) . آن مرد بعدا او را ستايش كرد كه تو خيلي آدم بزرگواري هستي ، من سه دفعه به تو توهين كردم و تو ناراحت نشدي .

صوفي گفت : " نه ، اين فضيلتي نيست ، تو مرا براي خلقي مدح مي كني كه سگ هم همين خلق را دارد ، به سگ هم اگر نان بدهي مي آيد و اگر ندهي عقب مي رود " . اين درويش از اين توهين ناراحت نمي شوددر حالي كه آن شخص كرامت انساني او را لكه دار كرده ، و به علاوه در جواب مدح او مدل خود را سگ قرار مي دهد . از " جنيد " هم كلامي نقل مي كنند كه يك جمله اش جمله خوبي نيست ، دو جمله اش خوب است . مي گويد: لا يكون العارف عارفا حتي يكون كالارض يطؤه البر والفاجر . " عارف ، عارف نيست مگر اينكه مثل زمين بشود كه همه او را لگد كنند . كسحاب يظل كل شي ء ( كه البته حرف درستي است ) مانند ابر باشد كه بر همه سايه اندازد .

و كالمطر يسقي ما ينبت و ما لا ينبت . و مانند باران باشد كه بر زمين رويا و باير ببارد . اين هم درست است . حال جمله اول را با اين مقايسه كنيد : در " وسائل " بابي دارد تحت عنوان كراهت ظلم و اينكه انسان اختيار مال خود را دارد ،اختيار شغل خود را دارد و حتي زنش را مي تواند طلاق دهد ، ولي اختيار آبرويش را ندارد و نمي تواند بگويد اختيار آبروي خودم را دارم . اين يكي از اصول اخلاق اسلامي است : حفظ شرافت و كرامت نفس ، كه انشاء الله در جلسه آينده درباره آن بيشتر بحث مي كنيم .