تعلیم و تربیت در اسلام نسخه متنی

عنوان يك حالت رواني ، و گاهي به كار مي رود در جايي كه اثر اين كار بروز مي كند اعم از اينكه خودش وجود داشته باشد يا وجود نداشته باشد . مي گوييم فلاني با فلان كس مهرباني كرد ، يعني كاري كه از نوع كار مهربانانه استانجام داد اعم از اينكه آن حقيقت مهرباني در آن وجود دارد يا وجود ندارد ؟ يا مثلا در مورد خداوند همين لغات انساني به كار برده مي شود و حال آنكه اين لغات به مفهوم انسانيش در مورد خداوند صادق نيست ولي به مفهوم اثرش صادق است .

مثل اينكه مي گوييم : الله يستهزء بهم ( 1 ) خدا آنها را استهزاء مي كند . يا مي گوييم خدا از چنين چيزي حيا مي كند . " حيا " لغتي است كه براي انسان وضع شده و حالت انسان را بيان مي كند . در انسان " حيا " يك حالت آزرم ، شرم ، انفعال ، خجلت و تأثر است ، يك حالت رواني است .

بدون شك حياي به معناي شرم پيدا كردن ، آن حالت رواني يي كه در انسان پديد مي آيد ، و بالاخره تأثر و انفعال در مورد خداوند درست نيست ، ولي گاهي رفتاري كه خدا با انسان مي كند نظير حالتي است كه از روي حيا و شرم صادر شده باشد ، مي گويند خدا حيا مي كند .

سعدي در اول گلستان مي گويد : بنده اي بار اول بخواند دعا مستجاب نشود ، بار دوم و بار سوم ، بعد خطاب رسد : يا ملائكتي جواب بنده مرا بدهيد كه فقد استحييت من عبدي [ از بنده ام حيا كردم و شرمنده شدم ] . همچنين استهزاء از نظر انسان يك حالت رواني است كه يك بروزاتي دارد ، ولي وقتي خدا يك كاري با يك بشري مي كند كه در عمل ، او را مانند كسي قرار مي دهد كه

1. سوره بقره ، آيه . 15 .