عنصر مكان در تبليغ - قرآن و تبلیغ نسخه متنی

عنصر مكان در تبليغ

تبليغ مسايل دينى و رساندن دستورات الهى به بندگان، در مكان هاى مناسب تاءثير بيشترى خواهد داشت. مكان هايى همچون «مكه»، كه مراسم بزرگ حج در آنجا برگزار مىشود، بهترين و مناسبترين مكان ها براى تبليغ است. پيامبر اكرم صلّى الله عليه وآله وسلّم در ايام حج پيام خدا و دعوت اسلامى خويش را به مردم مىرساندند.امام صادق عليه السلام در بيابان عرفات، در ميان انبوه حاجيان مىايستاد و رو به چهار طرف خود مىكرد و در هر طرف سه بار مىفرمود:

«ايها الناس رسول اللّه كان الامام ثّم على بن ابيطالب ثّم الحسن و الحسين ثّم علىّ بن الحسين ثّم محمّدبن على ثّم هه»(71)

«اى مردم رهبر شما، پيامبر بود بعد از او، على بن ابيطالب، سپس حسن و حسين، سپس على بن الحسين، سپس محمدبن على و فعلاً من هستم.»

امام باقر عليه السلام وصيت فرمود كه ده سال در سرزمين «منى» براى او عزادارى كنند و جنايات حكومت ظالم را كه بر امام و اهل بيت ايشان وارد شده، بگويند(72).

رسول اكرم صلّى الله عليه وآله وسلّم در كنار كعبه در حجر اسماعيل مىنشستند و آيات قرآن را تلاوت و تبليغ مىكردند.

امام حسين عليه السلام قبل از حركت به كربلا، چند ماه در مكه ماند تا حاجيان بيايند و رسالت خود و جنايات يزيد را براى زيارت كنندگان خانه خدا بيان كند تا هر يك از آنان پيام امام را به مردم منطقه خود برسانند و پس از آن به سوى كوفه و كربلا حركت نمود.

مسجد، مكان مناسب براى تبليغ است. در طول تاريخ، مسجد و منبر همراه هم بوده اند. امام رضا عليه السلام مىفرمايد:

«من اختلف الى المسجد اصاب احدى الّثمان... يسمع كلمة تردّه عن ردى ء... او كلمة تدلّ على هدى»(73)

«كسى كه به مسجد رفت و آمد كند به يكى از هشت چيز خواهد رسيد، يكى آنكه كلمه اى مىشنود كه او را از پستى باز مىدارد يا به هدايت راهنمايى مىكند.»

حضور در مسجد ويادگيرى قرآن و دستورهاى آن سبب رحمت خداست. رسول خدا عليهم السلام فرمود:

«ما جلس قوم فى مسجد من مساجد اللّه تعالى يتلون كتاب اللّه و يتدارسونه بينهم الاّ تنزّلت عليهم السكينة و غشيتهم الرّحمة»(74)

«هيچ گروهى در مسجدى از مساجد خدا نمى نشينند در حاليكه كتاب خدا را مىخوانند و آن را بين خود مورد بررسى قرار مىدهند مگر اينكه بر آنان آرامش فرود مىآيد و آنان را رحمت فرا مىگيرد.»

ملائكه خدا بال هاى خود را براى متعلمين قرآن در مساجد مىگسترانند.

«وجود مسجد براى اقامه نماز، ياد خدا و يادگيرى دانش است. و هر نشستى درمسجد براى غير اينها لغو است»(75) پس مكانى مناسب براى رساندن احكام الهى است.

امام صادق عليه السلام به يكى از شاگردان ممتازش به نام ابان بن تغلب مىفرمايد: «اجلس فى المسجد و افت الناس»(76) «در مسجد بنشين و براى مردم فتوا بده.»

البته تبليغ مسايل دينى منحصر به اين مكان ها نيست، گرچه زمينه تبليغ در آنها بيشتر است. مبلّغ مىتواند از مكان هاى ديگر براى رسيدن به هدف الهى خويش سود جويد. مكان هايى مانند: پادگان ها، جبهه هاى جنگ، مجالس ترحيم و عزادارى كه مجالس ذكر هستند و معمولاً قشرهاى مختلف مردم مذهبى و غير مذهبى، در آن شركت مىكنند، مكان هاى آموزشى مثل دانشگاه ها، مدارس عالى، دبيرستان ها و بطور كلى هر مكانى كه افرادى براى شنيدن سخنان خدا در آن وجود داشته باشد.

روشن است كه رعايت مسايلى مانند سرما و گرما، نور، وسعت و سكوت محيط، در تبليغ و تاءثير آن نقش مهمى دارد.