19. نرم و آرام
سخنان مبلّغ در جايى كه اميد هدايت و تذكر وجود دارد بايد نرم باشد، كه پرخاشگرى، مخاطب را به لجاجت وادار مىكند، و همان مقدار اميد به هدايت او را نيز از بين مىبرد.
خداوند متعال هنگام رفتن موسى و هارون به سوى فرعون از آنان مىخواهد كه با او به نرمى سخن گويند و از پرخاشگرى بپرهيزند؛
(اذهبا الى فرعون انّه طغى فقولا له قولاً ليّناً لعلّه يتذكّر او يخشى)(185)
«به سوى فرعون برويد كه او طغيان كرده است و با او به نرمى سخن گوييد. اميد است كه به خود آيد (و از خواب غفلت و غرور بيدار شود) يا از خدا بترسد.»
قسمتى از سخنان نرم موسى و هارون عليهما السلام چنين است:
(... قد جئناك باية من ربّك و السّلام على من اتّبع الهدى)(186)
«(اى فرعون) ما با معجزه اى از سوى پروردگار تو آمده ايم و سلام حق بر كسى است كه از راه هدايت پيروى كند.»
البته بايد متذكر شد كه اينگونه سخن گفتن هميشگى نيست و بستگى به مخاطبان و مناسبت هاى مختلف نيز دارد. با كفّارى كه به هيچ طريقى به راه راست هدايت نمى شوند و دست از دشمنى با دين خدا بر نمى دارند خداوند متعال به گونه اى ديگر سخن مىگويد. مثلاً در برخورد با كفار قريش با لحنى تند و بدون (بسم اللّه) مىفرمايد:
(برائة من اللّه و رسوله الى الّذين عاهدتم من المشركين)(187)
«خدا و رسولش از مشركانى كه عهد بسته و آن را شكستند بيزارند.»
و يا در جايى ديگر درباره ابولهب مىفرمايد:
(تبّت يدا ابى لهب و تبّ)(188)
بريده باد دو دست ابى لهب، بريده باد.