لطفا منتظر باشید ...
7. نيكو و شايسته
الگوى مبلّغ در قلم و سخن، قرآن كريم است، زيرا كه خداوند براى هدايت مردم نيكوترين سخن را فرستاد: (اللّه نزّل اءحسن الحديث)(127)
رسول گراميش نيز، با چنين شيوه اى مردم را به سوى او مىخواند؛
(ادع الى سبيل ربّك بالحكمة و الموعظة الحسنة)(128)
«اى رسول! مردم را با دليل محكم و پند و انذر نيكو به سوى پروردگار دعوت كن.»
بندگان صالح خداوند نيز نيكوترين سخن را بر زبان جارى مىسازند؛
(و قل لعبادى يقولوا الّتى هى اءحسن)(129)
«به بندگانم بگو كه در هنگام گفتگو، نيكوترين سخن را بر زبان آورند (و از گفتن حرف زشت دورى كنند).»
مبلّغ بايد اينگونه در راه تبليغش سخن بگويد كه دستور قرآن است ؛
(و قولوا للنّاس حسناً)(130)
«با مردم با زبان خوش سخن بگوييد.»
حتّى در هنگام مجادله با دشمن نيز بايد از بكار بردن كلمات زشت و ناپسند دورى نمود؛
(و جادلهم بالّتى هى اءحسن)(131)
«اى رسول! با ايشان، با سخنانى نيكو مجادله كن.»
سخن مبلّغ بايد مؤدبانه، دوستانه، مستدل و خالى از فرياد و جنجال باشد. چرا كه سخنان زشت و ناپسند و دشنام به كفّار سبب مىشود كه آنان نيز به مقدسات اسلام توهين كنند و دشنام دهند؛
(لا تسبّوا الّذين يدعون من دون اللّه فيسبّوا اللّه عدواً بغير علم)(132)
«شما مؤمنان، به آنان كه غير خدا را مىخوانند دشنام ندهند تا مبادا آنان نيز از روى جهالت و دشمنى خدا را دشنام دهند.»
از نكات مهم سخن، انتخاب الفاظ و جملات مناسب و زيباست تا گوش ها را از شنيدن بى رغبت نكند و فهم ها را به سختى نيندازد كه بنا به فرمايش حضرت على عليه السلام اين صفت بهترين كلام است ؛
«احسن الكلام مالا تمجّه الاذان و لا يتعب فهمه الافهام»(133)
بايد از بكار بردن كلمات دوپهلو كه ممكن است معانى بدى از آنها برداشت شود، خوددارى كرد، زيرا ممكن است اينگونه كلمات، وسيله اى در دست دشمنان قرار گيرد و جامعه اسلامى را به استهزا گيرند.
در صدر اسلام مسلمانان، از پيامبر عليهم السلام مىخواستند كه هنگام سخن گفتن به آنان نظر كند و آنان را مورد توجه قرار دهد، اما براى اين درخواست از كلمه اى استفاده مىكردند كه يهوديان مدينه آن را به معناى ديگرى گرفته و مسلمانان را مسخره مىكردند.
لذا از جانب خداى متعال دستور رسيد كه اين كلمه را عوض كنيد و از لفظ ديگرى به همين معنا استفاده كنيد؛
(يا ايها الّذين آمنوا لا تقولوا راعنا و قولوا انظرنا)(134)
«اى اهل ايمان (به رسول خدا) «راعنا» نگوييد بلكه بگوييد به ما نظر كن.»
«راعنا»، از ماده «مراعات» يعنى ما را رعايت كن، اما در زبان عبرى، كه زبان يهوديان است، يعنى مارا احمق كن، لذا قرآن كريم مسلمانان را از گفتن آن نهى كرده است.(135)
خوب سخن گفتن يكى از راههاى وصول به نيكى است.
رسول خدا صلّى الله عليه وآله وسلّم مىفرمايد:
«ثلاث من اءبواب البرّ: سخاء النّفس و طيب الكلام و...»(136)
«سه چيز از اسباب نيكوكارى است: سخاوت نفس، گفتار نيكو و...»
خوب و نيكو سخن گفتن اختصاص به افراد سرشناس و ثروتمند، ندارد بلكه با فقرا و يتيمان نيز بايد به نيكى سخن گفت. و هيچ فرقى بين بندگان خدا نيست.
خداوند متعال مىفرمايد: هنگامى كه در جلسه تقسيم ارث، خويشاوندان فقير و يتيمانى كه به خاطر وجود خويشاوندان نزديكتر ارث نمى برند، حضور داشتند چيزى به آنان ببخشيد و با آنان به طرز شايسته سخن بگوييد و با اين سخن، دل آنان را بدست آوريد:
(و قولوا لهم قولاً معروفاً)(137)
