لطفا منتظر باشید ...
آيه: 26 وَآتِ ذَا الْقُرْبَى حَقَّهُ وَالْمِسْكِينَ وَابْنَ السَّبِيلِ وَلاَ تُبَذِّرْ تَبْذِيرًا
ترجمه:
حق ّ خويشاوند و بيچاره و در راه مانده را ادا كن و هيچ گونه ريخت و پاش و اسرافي نكن .نکته ها
((تبذير)) از ريشه ي ((بذر)) به معناي ريخت و پاش است . مانند آنكه براي دو نفر مهمان ، غذاي ده نفر را تهيه كنيم .امام صادق (ع) فرمود: هر كس چيزي را در غير مسير طاعت خدا مصرف كند، مبذّر است . (52) آن حضرت در پاسخ به اين سؤال كه آيا در مخارج حلال نيز اسراف وجود دارد? فرمودند: بلي ، زيرا كسي كه دارايي خود را چنان بخشش كند كه چيزي براي خود نگذارد، در مصرف حلال اسراف كرده است . (53) پس از نزول اين آيه ، پيامبر اكرم (ص ) بدنبال مراد خداوند از ((ذي القربي )) بود. خداوند به او وحي كرد كه ((فدك )) را به فاطمه (س ) بدهد و آن حضرت ((فدك )) (54) را به فاطمه بخشيد. امّا پس از آن حضرت ، فدك را از اهل بيت به ناحق ّ گرفتند واهل بيت براي گرفتن حق ّ خود همواره به اين آيه استناد مي كردند.مفسّران شيعه وسنّي مانند طبري ، با الهام از روايات ، مي نويسند: امام سجاد (ع) در دوران اسارت وقتي همراه قافله ؤ اسرا به شام رسيد، در مقام محاجّه با آنان كه اسراي اهل بيت را بي دين و خارجي مي خواندند، با استناد به اين آيه فرمودند: مراد از ((ذا القربي )) ما هستيم (55) ! برخي روايات آيه را مربوط به خمس دانسته و برخي ديگر موضوع آيه را بالاتر از مسائل مادّي دانسته و گفته اند: آيه ، به پيامبر (ص ) فرمان مي دهد كه حق ّعلي ّيبن ابي طالب (ع) را با وصيّت به جانشيني او ادا كند. (56) و مراد از تبذير در آيه كه از آن نهي شده ، ((غلوّ)) است . (57)پيام ها:
1- دستورات ديني با فطرت هماهنگ است . انسان به طور فطري در درجه اوّل به والدين و سپس به نزديكان علاقه دارد، دستور اداي حق ّ در اسلام نيز بر اين اساس است . با توجّه به آيات قبل و (آت ذا القربي حقه والمسكين و ابن السبيل )2- در انفاق ، بايد اولويّت ها را در نظر گرفت . اوّل والدين ، سپس فاميل ، بعدا فقرا و ابن السبيل . (آت ذا القربي ...)3- خويشاوندان ، به گردن ما حق ّ دارند وما منّتي بر آنان نداريم . (آت ذاالقربي حقه )4- خويشاوندي ، فقر و در راه ماندگي سبب پيدايش حقوق ويژه است . (آت ذاالقربي حقّه و المسكين و ابن السبيل )5- در پرداخت حق ّ خويشاوندان ، فقر شرط نيست . (آت ذا القربي حقّه والمسكين و ابن السبيل )6- در انفاق بايد اعتدال را رعايت كنيم و از حد نگذريم . (آت ... و لاتبذّر)7- ريخت و پاش و مصرف بي مورد مال ، حرام است . (ولا تبذّر)8- انسان در مصرف مال و ثروت خود به هر شكلي آزاد نيست . (و لاتبذّر تبذيرا)52-بحار، ج 75، ص 302
53-تفسير نورالثقلين
54-فدك ، مزرعه ي بسيار بزرگي بود كه بدون جنگ در اختيار پيامبر قرار گرفت آن حضرت باتوجّه به محبوبيّت ، عصمت ، زهد، امانت ودقّت اهل بيت : وپشتيباني اقتصادي براي تبليغخط وراه آنان وفقرزدايي از امّت ، آن را در اختيار اهل بيت : گذاشت امّا پس از رحلت پيامبرابوبكر آن را گرفت ، سپس عمربن عبدالعزيز آن را باز گرداند، باز غصب كردند و در زمان مأمونبرگردانده شد و باز هم غصب كردند درباره ي فدك ، بحث هاي تاريخي ، حقوقي و سياسيفراواني است كه در ذيل اين آيه در تفاسير آمده كه از همه ي آن مباحث ، صرف نظر مي كنيم
55-احتجاج طبرسي ، ج 2، ص ; 33 تفسير نورالثقلين
56-امام صادق (ع) درباره اين آيه فرمودند: حق ّ علي بن ابي طالب (ع) جانشيني رسول خدا وداشتن علوم نبوي است كافي ، ج 1، ص 294
57-تفسير فرقان
