آيه: 44 تُسَبِّحُ لَهُ السَّمَاوَاتُ السَّبْعُ وَالأَرْضُ وَمَن فِيهِنَّ وَإِن مِّن شَيْءٍ إِلاَّ يُسَبِّحُ بِحَمْدَهِ وَلَـكِن لاَّ تَفْقَهُونَ تَسْبِيحَهُمْ إِنَّهُ كَانَ حَلِيمًا غَفُورًا
ترجمه:
آسمان هاي هفتگانه وزمين و هر كه در آنهاست ، تسبيح خداوند را مي گويند، و هيچ چيز نيست مگر آنكه با ستايش ، از او به پاكي ياد مي كند، ولي شما تسبيح آنها را نمي فهميد. همانا او بردبار و آمرزنده است .نکته ها
اين آيه مي گويد: همه ي هستي براي خداوند تسبيح و سجده و قنوت دارند. برخي مفسّران اين تسبيح را تسبيح تكويني دانسته اند، يعني ساختار وجودي هر ذرّه اي از عالم ، نشان از اراده ، حكمت ، علم و عدل خدا دارد.بعضي ديگر معتقدند كه هستي ، شعور و علم دارد و همه در حال تسبيح اند، ولي گوش ما صداي آنها را نمي شنود. اين نظر با ظاهر آيات سازگارتر است . نطق داشتن اشيا محال نيست ، چون در قيامت تحقّق مي يابد، (انطق كل ّ شي ) (101) حتّتي سنگ هم علم و خشيت دارد و از خوف خدا از كوه سقوط مي كند، (و ان ّ منها لما يهبط من خشيه اللّه ) (102) حضرت سليمان سخن مورچه را مي فهميد و منطق الطير مي دانست . هدهد انحراف مردم را تشخيص مي داد كه نزد سليمان آمد و گزارش داد. خداوند كوهها را مخاطب قرار داده : (يا جبال اوّبي معه ) (103) اي كوهها! همراه با داود نيايش كنيد. در قرآن علاوه بر اين موارد از تسبيح ديگر موجودات نيز سخن به ميان آمده است .جمله ذرات عالم در نهان با تو مي گويند روزان و شبان ما سميعيم و بصيريم و هشيم با شما نامحرمان ، ما خامشيم تسبيح گويي حيوانات و موجودات ، در روايات هم آمده است ، از جمله : الف : به چهره ي حيوانات سيلي نزنيد، كه تسبيح خدا مي گويند. (104) ب : هرگاه صيد تسبيح نگويد، شكار صيّاد مي شود. (105) ج : هيچ درختي قطع نمي شود، مگر به خاطر ترك تسبيح او. (106) د: سنگريزه در دست پيامبراكرم (ص ) به نبوّت او گواهي داد. (107) ه\\\': زنبور عسل تسبيح مي گويد. (108) ح : صداي گنجشك ها تسبيح آنهاست . (109) همه ي اين روايات ، گوياي تسبيح واقعي است ، نه زبان حال .هر كس به زباني صفت حمد تو گويد بلبل به غزلخواني و قمري به ترانهپيام ها:
1- همه ي هستي خدا را تسبيح مي گويند، پس چرا انسان از اين كاروان عقب بماند. (تسبّح له السموات ...)2- در آسمان ها نيز موجودات زنده و با شعور هست . (من فيهن ّ)3- تسبيح هستي ، همراه با حمد و ستايش است . (يسبّح بحمده )4- بعضي صداها را ممكن است بشنويم ، امّا نمي فهميم كه تسبيح است . (لاتفقهون تسبيحهم )5- همه ي هستي شعور دارند، ولي اطلاعات انسان از هستي ناقص است . (ان من شي ءالاّايسبّبح ... لا تفقهون )6- حقايق ، از غير اهلش پوشيده است . (لا تفقهون تسبيحهم )7- تحمّل عقايد خرافي و سخنان ناروا، برخاسته از حلم و بردباري خداست . (عمّا يقولون ... حليما غفورا) اگر برگشتيم حتما او مي بخشد.101-فصّلت ، 21
102-بقره ، 74
103-سباء، 10
104-تفسير نورالثقلين
105-تفسير نورالثقلين
106-تفسير روح الجنان
107-تفسير الميزان
108-بحار، ج 95، ص 372
109-بحار، ج 64، ص 27