لطفا منتظر باشید ...
آيه: 36 وَلاَ تَقْفُ مَا لَيْسَ لَكَ بِهِ عِلْمٌ إِنَّ السَّمْعَ وَالْبَصَرَ وَالْفُؤَادَ كُلُّ أُولـئِكَ كَانَ عَنْهُ مَسْؤُولاً
ترجمه:
و از آنچه به آن علم نداري پيروي مكن ، چون گوش و چشم و دل ، همه ي اينها مورد بازخواست قرار خواهد گرفت .نکته ها
ذكر چشم و گوش و دل در آيه ، شايد از باب نمونه باشد، زيرا در قيامت علاوه بر خود انسان ، از دست و پا و اعضاي ديگر هم سؤال مي شود (92) و آنها به سخن آمده ، اعتراف مي كنند. (93) و ممكن است براي اين باشد كه انگيزه ي پيروي از ديگران از طريق ديدن يا شنيدن و يا انديشه و درك است .در طول تاريخ ، بسياري از فتنه ها و نزاعها، از قضاوت هاي عجولانه يا حرف هاي بي مدرك ونظريه هاي بدون تحقيق و علم ، بروز كرده است . عمل به اين آيه ، فرد و جامعه را در برابر بسياري از فريب ها و خطاها بيمه مي كند. چرا كه خوش بيني بيجا، زودباوري وشايعه پذيري ، جامعه را دستخوش ذلّت وتسليم دشمن مي كند.تقليد كوركورانه ، پيروي از عادات وخيالات ، تبعيّت از نياكان ، باور كردن پيشگويي ها، خواب ها، حدس ها و گمان ها، قضاوت بدون علم ، گواهي دادن بدون علم ، موضعگيري ، ستايش يا انتقاد بدون علم ، تفسير و تحليل و نوشتن و فتوا دادن بدون علم ، نقل شنيده هاي بي اساس و شايعات ، نسبت دادن چيزي به خدا و دين بدون علم ، تصميم در شرايط هيجاني و بحراني وبدون دليل وبرهان ، تكيه به سوگندها و اشك هاي دروغين ديگران ، همه ي اينها مصداق ((لاتقف ما ليس لك به علم )) بوده و ممنوع است .به مقتضاي روايات متواتر و معتبر، پيروي از اصول قطعي شرعي (مانند فتواي مجتهد، يا علمي كه به اطمينان هاي نزديك به يقين اطلاق مي شود) پيروي از علم است . همچنان كه مردم از نسخه ي پزشك متخصّص و دلسوز، علم پيدا مي كنند، از فتواي مجتهد جامع الشرايط و متّقي نيز علم به حكم خدا پيدا مي كنند. بنابراين اين مرحله از علم كافي است ، هر چند علم درجاتي دارد و مراحل عميق تر آن مانند: علم اليقين ، حق ّ اليقين و عين اليقين مي باشد.امامان معصوم :، اصحاب خود را از شنيدن و گفتن هر سخني باز مي داشتند و به آنان توصيه مي كردند كه دربان دل و گوش خود باشيد. ودر اين امر، به اين آيه ((لاتقف ما ليس لك به علم )) استناد مي كردند.چنانكه امام صادق (ع) براي متنبّه كردن شخصي كه هنگام رفتن به دستشويي ، توقّف خود را در آنجا طول مي داد تا صداي ساز وآواز همسايه را بشنود، اين آيه را تلاوت كرد وفرمود: گوش از شنيده ها، چشم از ديده ها ودل از خاطرات مؤاخذه مي شود. امام سجاد (ع) نيز فرمود: انسان حق ّ ندارد هرچه مي خواهد بگويد. (94)پيام ها:
1- زندگي بايد براساس علم واطلاعات صحيح ومنطق وبصيرت باشد. (لاتقف ما ليس لك به علم )2- بازار شايعات را داغ نكنيم و با نقل شنيده هاي بي اساس ، آبرو و حقوق افراد را از بين نبريم . (لا تقف ...)3- قرآن بساط ساحران ، كاهنان و پيش گويان را كه مردم ساده لوح را دور خود جمع مي كنند، بر هم مي زند. (لاتقف ما ليس لك به علم )4- راه شناخت ، تنها حس نيست ، دل نيز يكي از راههاي شناخت است . (السمع و البصر و الفؤاد)5- در قيامت ، از باطن و نيّات هم بازخواست مي شود. (الفؤاد)6- ايمان به قيامت وحسابرسي خداوند، عامل پيدايش تقواست . (كل ّ اولئك كان مسئولا)7- بهره برداري صحيح نكردن از جسم و امكانات ، مؤاخذه خواهد داشت . (كل ّ اولئك كان مسئولا)92-نور، ; 24 يس ، ; 65فصّصلت ، 20
93-شايد عبارت ((كل اولئك )) اشاره باشد كه اين سه عضو، از باب نمونه است ، وگرنه بدون ((كل ّاولئك )) هم معناي آيه تمام بود
94-تفسير نورالثقلين
