آيه: 79 وَمِنَ اللَّيْلِ فَتَهَجَّدْ بِهِ نَافِلَةً لَّكَ عَسَى أَن يَبْعَثَكَ رَبُّكَ مَقَامًا مَّحْمُودًا
ترجمه:
و پاسي از شب را بيدار باش وتهجّد و عبادت كن ، و اين وظيفه اي افزون براي توست ، باشد كه پروردگارت تو را به مقامي محمود وپسنديده برانگيزد.نکته ها
((هجود))، به معناي خوابيدن است و ((تهجّد))، به معناي برطرف كردن خواب با عبادت مي باشد.نماز شب از نمازهاي بسيار با فضيلت است و در سوره هاي مزّمل و مدّثر آمده است : (قم اللّيل الاّ قليلا) در روايات بيش از 30 فضيلت براي نمازشب برشمرده شده است كه به برخي از فضايل آن اشاره مي شود: تمام انبيا نمازشب داشتند. نماز شب ، رمز سلامتي بدن وروشنايي قبر است . نماز شب ، در اخلاق ، رزق ، برطرف شدن اندوه ، اداي دين و نورچشم مؤثّر است . (172) نماز شب ، گناه روز را محو مي كند و نور قيامت است . (173) امام صادق (ع) مي فرمايد: پاداش نماز شب آن قدر زياد است كه خداوند مي فرمايد: (فلاتعلم نفس ما اخفي لهم من قرّه اعين جزاء بما كانوا يعملون ) (174) هيچ كس پاداشي را كه براي آنان در نظر گرفته شده نمي داند. (175) امام صادق (ع) مي فرمايد: شرف مؤمن ، نماز شب است و عزّتش ، آزار واذيّت نكردن مردم .ابوذر كنار كعبه مردم را نصيحت مي كرد كه براي وحشت و تنهايي قبر، در دل شب دو ركعت نماز بخوانيد.درمانده كسي است كه از نماز شب محروم باشد.بهترين شما كسي است كه اطعام كند، سلام را آشكارا بدهد و هنگامي كه مردم در خوابند، نماز بخواند.سه چيز بر پيامبر اكرم (ص ) واجب بود و بر ديگران مستحب ّ: نماز شب ، مسواك و سحرخيزي . (176) در كلمه ي ((مقاما)) عظمت نهفته است (به خاطر تنوين ) و در روايات آمده كه ((مقام محمود)) همان شفاعت است . (177) حضرت علي (ع) مي فرمايد: گناهان و اعمال و رفتار بد انسان ، موجب محروميّت او از نمازشب مي شود. (178) خداوند به تمام قطعات زمان سوگند ياد كرده است . مثلا: (والفجر) (179) ، (والصبح ) (180) ، (والنهار) (181) ، (والعصر) اما به سحر سه بار سوگند ياد شده است : (والليل اذا يسر) (182) ، (والليل اذا عسعس ) (183) ، (والليل اذ ادبر) (184) يعني سوگند به شب هنگام تمام شدنش .و در باره ي استغفار در سحر دو آيه آمده است : (وبالاسحار هم يستغفرون ) (185) ، (المستغفرين بالاسحار) (186)پيام ها:
1- نماز شب بر پيامبر اسلام واجب بود. (فتهّجد به نافله لك ) آري مقام رهبري ، مستلزم تكاليف سنگين تري است .2- دل شب بهترين زمان براي عبادت است . (و من الليل فتهجّد)3- مقامات پسنديده معنوي ، در سايه ي عبادت وعبوديّت پيدا مي شود. (فتهّجد، مقاما محمودا)4- ما با عبادت هاي خويش ، حقي بر خدا نداريم كه طلب كنيم ، هرچه هست ، اميد است و فضل او. (عسي )5- نماز شب به تنهايي كافي نيست ، كمالات ديگري نيز لازم است . (عسي )6- تا كسي خود گامي به سوي كمال برندارد، خداوند او را به مقامي نمي رساند. (فتهجّد... يبعثك ربّك )7- مقامي ارزشمند است كه نزد خدا پسنديده باشد، وگرنه شهرت هاي پوچ ، ارزشمند و ماندگار نيست . آري دود به هوا و بالا مي رود، ولي روسياه است . (يبعثك ربّك )8- خداوند، خودش شفاعت را براي اوليا پسنديده است ، نه آنكه اولياي الهي نسبت به بندگان از خدا مهربان تر باشند. (يبعثك ربّك مقاما محمودا)172-سفينه البحار
173-بحار، ج 84، ص 140
174-سجده ، 17
175-تفسير مجمع البيان
176-تفسير فرقان
177-تفسير نورالثقلين
178-بحار، ج 87، ص 145
179-فجر، 1
180-مدّثر، 34
181-شمس ، 3
182-فجر، 4
183-تكوير، 17
184-مدّثر، 33
185-ذاريات ، 18
186-آل عمران ، 17