آیین کشور داری از دیدگاه امام علی (ع) نسخه متنی

آنگاه على عليه السلام طرز برخورد رهبر در مقابل افراد خائن را بدينگونه مشخص مى سازد كه: خائن را به كيفر عملش برسان! حد شرعى مناسب با خيانتش را - نه كمتر و نه بيشتر - بر او جارى كن! خائن را رسوا و بى آبرو كن و او را به خاك ذلت و خوارى بنشان! داغ خيانت را آشكارا بر پيشانيش بزن و
قلاده ى ننگ و بدنامى را بر گردنش بيفكن چندان كه در ميان مردم انگشت نما گردد ، تا هم سرنوشت او باعث عبرت ديگران شود و هم ديگر فرصت و امكانى براى خيانت و فساد در ميان مردم پيدا نكند.

نكته ى قابل توجه ديگر اينكه در بيان على عليه السلام پاسخ هر نوع سوال و ايراد احتمالى در مورد سفارش اكيد بر اعتماد نسبت به بازرسان نيز پيشاپيش داده شده است. آرى، اگر با وجود همه ى دقتها و مراقبتها در انتخاب بازرسان ، باز هم بعضى از آنان گزارشات دروغين و خدشه دار بدهند، اعتماد به آنها چه محلى مى تواند داشته باشد؟ بايد توجه داشت كه على عليه السلام ضمن سفارش به دقت در انتخاب بازرسان و اطمينان به سلامت روحى و اخلاقى آنان، باز هم زمامدار را دعوت مى كند كه هر كارى را از مجارى مختلف دنبال كند، تا هرگاه يك گزارش از چند مجرا مورد تاييد و اتفاق نظر قرار گرفت، براى زمامدار شكى در صحت و پذيرش آن وجود نداشته باشد. معناى اين سخن آن است كه با تمام شرايطى كه براى انتخاب بازرسان وجود دارد، اولا گزارش هيچكدام به تنهايى حجت نيست و ثانيا هرگاه در يك گزارش، اتفاق قول و نظر نباشد، درباره ى آن تحقيق و بررسى بيشترى انجام خواهد گرفت. گذشته از اينها گزارش دروغ يك بازرس نيز در حكم همان خيانت و سوء استفاده ى ماموران دولتى است كه به نوبه ى خود مجازات شديد و ننگ و رسوايى در جامعه را به دنبال خواهد داشت:

ثم تفقد اعمالهم و ابعث العيون من اهل الصدق و الوفاء عليهم، فان تعاهدك فى السر لامورهم حدوده لهم على استعمال الامانه و الرفق بالرعيه.
و تحفظ من الاعوان، فان احد منهم بسط يده الى خيانته اجتمعت بها عليه عندك اخبار عيونك اكتفيت بذلك شاهدا، فبسطت عليه العقوبه فى بدنه و اخذته بما اصاب من عمله، ثم نصبته بمقام المذله و وسمته بالخيانه و قلدته عار التهمه.

سپس با فرستادن ماموران مخفى راستگو و باوفا، كارهاى آنان را زير نظر بگير!
زيرا، بازرسى نهانى در كارشان، آنان را به رعايت امانت و نرمى با توده ى مردم وادار مى سازد.
با دقت بسيار، مراقب اعوان و انصار خود باش! اگر يكى از آنان دست به خيانت زد و ماموران مخفى تو به طور دسته جمعى آن را تاييد كردند، بايد كه به آن اكتفا كنى و بدون تاخير خيانتكار را كيفر دهى. و به مقدار خيانتى كه انجام داده است، او را كيفر نما! سپس وى را در مقام خوارى و مذلت بنشان و داغ خيانت بر جبينش بنه و طوق رسوايى بر گردنش بيفكن!