آیین کشور داری از دیدگاه امام علی (ع) نسخه متنی

بر همين مبنا على عليه السلام خطاب به مالك اشتر مى فرمايد:

و اعلم - مع ذلك - ان فى كثير منهم ضيقا فاحشا و شحا قبيحا و احتكارا للمنافع و تحكما فى البياعات و ذلك باب مضره للعامه و عيب على الولاه.

فامنع من الاحتكار، فان رسول الله - صلى الله عليه و آله و سلم - منع منه، وليكن البيع بيعا سمحا: بموازين عدل و اسعار لا تجحف بالفريقين من البائع و المبتاع، فمن قارف حكره بعد نهيك اياه فنكل به و عاقبه فى غير اسراف.

با همه ى اينها بدان كه بسيارى از آنان در خريد و فروش، بى اندازه سختگيرى مى كنند و از خود بخل زننده نشان مى دهند و براى بردن سود بيشتر به احتكار مى پردازند و در داد و ستد زورگويى مى كنند "و به هر قيمتى كه خواستند مى فروشند". اين كارها باب زيانى است براى توده ى مردم و لكه ى ننگى بر دامن زمامداران.

بنابراين از احتكار جلوگيرى كن! زيرا رسول الله - صلى الله عليه و آله - از آن جلوگيرى فرمود. بايستى خريد و فروش بسادگى و با موازين عدل انجام گيرد و نرخها به هيچيك از طرفين "فروشنده و خريدار" فشار نياورد. محتكرانى را كه پس از گوشزد تو دوباره به احتكار مى پردازند، مجازات كن و در مجازاتشان تندروى "و اسراف" نكن!

از اين بيان مى فهميم كه در تجارت اسلامى، هم احتكار حرام است و هم زورگويى و انحصار طلبى.

همه مى دانيم امروزه سرمايه داران مردم را از دو طريق در فشار قرار مى دهند:

زمانى سعى مى كنند مايحتاج مردم را با امكاناتى كه دارند انبار كرده و آن را در دسترس مردم قرار ندهند تا بعدا پس از گران شدن جنس و نايابى كامل، آن متاع را در بازار سياه به فروش رسانند. اين عمل را احتكار مى گويند كه در بينش اسلامى حرام بوده و محتكر قابل تعقيب و مجازات است.

گاهى هم عده اى از ثروتمندان دور هم جمع مى شوند و با زد و بند، تلاش مى كنند تا يك جنس را در انحصار كامل خود قرار دهند، به طورى كه خريد جنس براى مردم آزاد نباشد و اگر كسى خواست جنس مورد نظر را تهيه نمايد، بايستى از كانال آنان خريدارى كند. اين عمل انحصار طلبى است و با بينش اسلامى سازگار نمى باشد.

على عليه السلام قباحت و زشتى هر دو عمل را در دو جمله "جمله ى 'و احتكارا للمنافع' و 'تحكما فى البياعات'" بيان مى فرمايد و بر همين اساس به مالك فرمان مى دهد براى اجناس نرخ گذارى كند و تجار را در آزادى مطلق قرار ندهد و با اين روش و با مجازات محتكران و انحصار طلبان، از سوء استفاده هاى آنان جلوگيرى نمايد.