روح و ریحان جلد 2

برساند و الاّ كاملاً تربيت نكرده است و با قدرت ، تقصير نموده است چنانكه در معنى ربّالعالمين مفصلاً فرموده اند پس ابتداء بعثت حضرت ختمى مآب صلي الله عليه و آله منتهاى تربيتو تأديب شخص حسّىحضرت ولايت مآب بود .

يعنى : آن جناب در بدو چهل سال بود و حضرت امير عليه السلام ده ساله ، و در اين مدت دهسال به مدد حق ، ليلاً و نهاراً جوهر فطرت و ماده حقيقت ولايت مآب صلي الله عليه و آله را به نحوىمستعد فرمود كه در حين رهاق براى استفاضه علوم غيبيّه از تمام مستعدّين و قوابل كليّهبنى آدم اقوى و اشرف گرديد ، و سبقت و قدمت در اسلام آوردن ورزيد قطع نظر از قبولكردن اسلام به تمام احكام مسائل حلال و حرام عالم شد پس با اين حالت پسنديدهو بدين تربيت شايسته تو را نمى رسد كه بگوئى در كوچكى و خردسالى ايمان آورد ، پسايمان وى مقبول نيست اما ابى بكر در زمان كهن سالى ايمان به خاتم پيغمبران صلي الله عليه و آله آوردپس ايمان وى قبول شد ! بلى طفل خردسالى كه قريب به بلوغ باشد با شيخ كثير السنابتداءاً در قبول تكاليف شرعيّه الهيّه على السويّه اند مثل طفلى كه تازه بالغ شده باشدو بخواهد مكلّف به تكليفى گردد ، بين اين دو نفر فرقى نيست حال ملاحظه كنيم كدام يكاز اين دو استعدادشان بيشتر است البته قوّه استعداد اطفال به واسطه آنكه در ترّقى استبيشتر است تا مرتبه وقوّه كهليت ، اما شيخوخيت در ضعف وانحدار است از اين تعبيراسفل كمّلينبه حالت كبر سن ، و مفاد« العِلْمُ فِى الصِّغَرِ كَالنَّقْشِ فِى الحَجَرِ وَالعِلْمُ فِى الْكِبَرِكَالنَّقْشِ فِى المَدَر »شاهد خوبى است ، و البته قواى مشايخ و مشاعر و حواسّشان به قوهقواى شُبّان نمى رسد .