در شرح معنى «مذهب» است - روح و ریحان جلد 2

و ايضاً فرموده است : «قُلْ بَلْ مِلَّةَ إِبْرَاهِيمَ حَنِيفاً ».

و ايضاً : «وَمَن يَرْغَبُ عَن مِلَّةِ إِبْرَاهِيمَ إِلاَّ مَن سَفِهَ نَفْسَهُ ».

و حضرت رسول صلي الله عليه و آله فرمودند :« بُعِثْتُ عَلَى المِلَّةِ السَّمْحَةِ السَّهْلَةِ ».

و از اين جهت است اهل لغت مى گويند : ملّت از املاء است ، چون حضرت ختمىمآب صلي الله عليه و آله بر مردم املاء كرد و ابلاغ فرمود ، و امر نمود آن را حفظ و ضبط نمايند ، لهذا ملّتخواندند .

پس به لسان ديگر : دين را خداوند اجمالاً بيان فرمود ، و ملّت را حضرت رسول صلي الله عليه و آلهمفصّلاً عرضه داشت .

بناءً على هذا ، بين دين و ملّت عموم و خصوص مطلق است كه در مادّه اى مجتمع و درمادّه اى افتراق دارند ، يعنى هر ملّتى دين است و هر دينى ملّت نيست ، اگر چه اطلاق دينبر ملّت شايع است چنانكه گويند : بسم اللّه على دين اللّه ورسوله صلي الله عليه و آله ، و در بسيارى هم ازاخبار آتيه خواهى دانست كه ائمه طاهرين قدس سرهما و شيعيان كاملين گفته اند :« دينى و دينملائِكتهِ »و نگفته اند :مِلّتى و ملّة ملائكتِهِ.

در شرح معنى «مذهب» است

امّا مذهب را نسبت به امام عليه السلام مى دهند ، چنانچه دين از خدا و ملّت از رسول صلي الله عليه و آلهاست ، مذهب منسوب به امام عليه السلام است كه مشروحاً امام عليه السلام بيان فرموده است به الهام الهىو تعليم حضرت رسالت پناهى صلي الله عليه و آله ، و مذهب شيعه هم از دين و ملّت است و از اينجا اصولدين جدا با اصول مذهب مى شود ، و اين مطلب را كتابى ديگر درخور است و در اين اوراقبا ملاحظه اجمال نگنجد .

و جهت اينكه مى گويند : مذهب جعفرى است براى آن است كه در عهد و زمان حضرت