روح و ریحان جلد 2

ادراك محسوسات سفليّه ، و جمع اين دو با ادراك دو قسم از معاودت متضادّه در اين خانهدنيا كاملاً ممكن نمى شود به واسطه اينكه انسان مادامى كه مستغرق است در انوار عالمقدس ممكن نيست كه ملتفت شود به لذّتى از لذات جسمانيّه ، و همين طور اگر بخواهد دردار دنيا اين لذّات را ادراك كند آن استغراق از براى وى حاصل نگردد مگر آنكه موتتفريق كند و استمداد از عالم اعلى حاصل شود پس فرداى قيامت جمع بين امرين و لذّتينخواهد شد .

امّا فلاسفه مى گويند : ابدان صور و اعراضند منعدم مى شوند مگر جوهر نفس كه مجرّداستولا سبيلَ له لِلْفَناءِ، يعنى : تعلّقات را مى ريزد و خود مى ماند و به عالم مجردّاتبرمى گردد .

و بعبارة أخرى : فلاسفه اعتقاد به معاد روحانى دارند چنانكه علاّمه طاب ثراه در« شرح ياقوت »فرموده است :اتّفق المسلمون على اعادة الاجسام خلافاً للفلاسفة .

و علاّمه دوانى در« شرح عقايد عضديّه »گفته است : معاد جسمانى متبادر است ازاطلاقات اهل شرع و منكر آن كافر است ، و اعتقاد به آن واجب به اجماع ملل ثلاثه ـ يعنى :يهود و نصارى و اهل اسلام ـ و مذهب حق همان است كه اهل اسلام و تابعين آنها رفته اند .

بلى علاّمه اعلى اللّه مقامه فرمود : اعاده بر دو قسم است : يك وقت مى گوئيم : آن اجزاءبعد از تفريق و انفصال جمع مى شود ، و يك وقت اجزاء بعد از اينكه معدوم صرف شدكسوت وجود ثانياً بر او پوشيده مى شود ، پس جواب آن رابه كريمه «إِنَّهُ عَلَى رَجْعِهِلَقَادِرٌ * يَوْمَ تُبْلَى اْلسَّرَائِرُ * فَمَا لَهُ مِن قُوَّةٍ وَلاَ نَاصِرٍ »داده خواهد شد .و مرحوم مجلسى در كتاب مذكورفرمود : ضرر ندارد غير از بدن اوّل انسان بهعرصه محشر آيد ، و عبارت اوست :ولا يضرّنا كونُه غيرَ البدن الأوّلبه دليل آيه «أَوَ لَيْسَ