13. آيت اللّه نورى همدانى - مرگ مغزی و پیوند اعضا از دیدگاه فقه و حقوق نسخه متنی

اعطاى كليه باشد فرد بالغ و عاقل مى تواند كليه خود را با عدم ضرر معتدٌ به و گرفتن پول يا تبرعاً به او اعطا كند ولى كسى كه خودش رشد فكرى ندارد وليّ او نمى تواند اجازه بدهد و بدون اجازه هم جايز نيست. پيوند زدن اعضاى افرادى كه به دليل ارتداد يا مفسد فى الارض بودن اعدام شده اند و نيز نبش قبر افراد غيرمسلمان كه در كشور جمهورى اسلامى دفن شده اند و تشريح جسد آنان چه حكمى دارد؟ آيا اجازه وليّ و وصيّ يا وارث لازم است؟ كفر و ارتداد هر كدام ثابت شده باشد تشريح جسد او اشكال ندارد و اذن وليّ و وارث او هم شرط نيست مگر اين كه آن ها در صورت عدم استيذان فتنه برپا كنند كه برخلاف مصلحت اسلام باشد ولى ارتداد هركدام شرعاً ثابت نباشد حكم جسد مسلمان را دارد. براى تشريح جسدى يا تجزيه استخوانى اجباراً به دانشگاه بُرده مى شويم و نمى دانيم متعلق به مسلمان است يا كافر آيا تحقيق لازم است يا نه؟ و حكم غسل مسّ ميّت چه مى شود؟ تحقيق مطابق احتياط است. مگر اين كه از دست كش بهداشتى استفاده كنيد و تماس حاصل نشود. حكم تشريح جسد مسلمان در صورت كمبود جسد غيرمسلمان براى تشريح در دانشگاه هاى جمهورى اسلامى چيست؟ اگر احراز شود كه حفظ جان مسلمان متوقف بر آن است و جاى گزين ندارد جايز است و در غير اين فرض جايز نيست. اگر بعد از تحقيق معلوم نشد كه جسد مسلمان است يا كافر تشريح آن چه حكمى دارد؟ حكم تشريح جسد مسلمان را دارد كه تفصيل آن در مسئله 545 [مسئله سابق] گذشت. اصولاً حكم تشريح جسد مسلمان با توجه به اين كه جسد غيرمسلمان يا اصلاً نباشد و يا فراوان نيست و يا براى دولت اسلامى مشكلاتى دارد چيست؟ و آيا اجازه وليّ يا وصيّ و وارث ميت مسلمان در جواز تشريح جسد مسلمان مؤثر مى باشد يا نه؟ ملاك جواز و عدم جواز تشريح جسد مسلمان در مسئله 545 نوشته شد و در صورت عدم جواز اجازه وليّ و وارث و وصيّ حرمت آن را بر نمى دارد. آيا مسلمان مى تواند وصيت كند كه بعد از مرگ اعضاى بدنش; مانند قلب و كبد و چشم و غيره مورد استفاده بيمارستان ها و مراجع تحقيقاتى پزشكى و يا افراد نيازمند قرار گيرد يا نه؟ اگر زنده ماندن فردى متوقف بر آن باشد اشكال ندارد و در غير اين فرض مشكل است.

13. آيت اللّه نورى همدانى

مستدعى است پاسخ چند سؤال فقهى زير كه در پزشكى مبتلا به مى باشد مرقوم فرماييد. امواجى كه بر روى نوار ثبت مى شود دال بر فعاليت مغز يا قلب مى باشند با توجه به اين كه مى تواند امواج مغزى وجود نداشته باشد و قلب انسان با كمك دستگاه هاى مصنوعى فعاليت داشته باشد.

1 ـ سؤال اين است كه آيا نداشتن امواج مغزى دال بر مرگ است يا نداشتن امواج قلبى؟ 2 ـ در حالت اغماى بدون برگشت كه مغز به طور كلى مرده است و حركات قلبى عروقى و تنفسى به كمك دستگاه ها و داروها نگه دارى مى شود بنابراين كه پيوند اعضاى بدن مباح باشد آيا جدا كردن عضوى مثل قلب از بدن شخص در اين حالت براى پيوند به شخص ديگر جايز است؟ 3 ـ آيا جدا كردن عضو در اين حالت جدا كردن عضو از انسان زنده محسوب مى شود يا از بدن مرده؟ 4 ـ چه زمانى