مرگ مغزی و پیوند اعضا از دیدگاه فقه و حقوق نسخه متنی

مثل تبديل شراب به سركه.

2 ـ تحوّل كاركردى: گاهى اوقات در ماهيت موضوعات عرفى و طبيعى تغييرى ايجاد نمى شود بلكه كاركرد اجتماعى آن ها تحوّل پيدا مى كند. مقصود از كاركرد اجتماعى (Fumction Social)يك شىء موارد استفاده اى است كه آن شىء در نظام زندگى اجتماعى انسان دارد. تحوّل در كاركرد يك موضوع يا بدين صورت است كه آن موضوع به طور كلى كاركرد گذشته خود را از دست مى دهد و داراى كاركرد اجتماعى جديدى مى شود و يا اين كه ضمن حفظ كاركرد گذشته خود و در كنار آن كاركرد جديدى را به دست مى آورد. به عنوان مثال خريد و فروش خون در فقه ما حرام شده است و اكثر فقها نداشتن منفعت محلله عقلايى و نجس بودن خون را علت تحريم خريد و فروش آن دانسته اند زيرا از روايات بسيارى بر مى آيد كه خريد و فروش اعيان نجسه حرام است و خون نيز از جمله اعيان نجسه است. مطالعه در نحوه استفاده اى كه از خون در صدر اسلام مى شده است بيان گر ارتباط نوع استفاده با نجاست يا طهارت خون است چون در آن زمان خون را براى درمان برخى از بيمارى ها و يا به عنوان نوعى غذا (عَلْهَز) مى خوردند و چنين استفاده اى از خون در طب عاميانه آن روز مفيد شمرده مى شد امّا شارع مقدّس كه به مضرّات و آلودگى هايى كه در خون وجود داشت و به مفسده اين نوع استفاده واقف بود خريد و فروش و خوردن آن را منع كرد. امّا در جامعه امروز خون تحوّل كاركردى يافته و در حال حاضر به منظور تزريق به بدن بيماران و نجات جان آنان ممكن است خون خريد و فروش يا هديه شود. اين استفاده عقلايى و با اهميتى است كه قابل مقايسه با نوع استفاده اى كه در گذشته از خون مى شده نيست و در نگه دارى و نقل و انتقال آن نيز از وسايل استريليزه و شيوه هاى سالم و پيشرفته اى استفاده مى شود كه خطر آلوده كردن محيط زندگى دست اندركاران از بين مى رود. بنابراين تحولات نظام زندگى و پيشرفت هاى علمى و صنعتى مى توانند كاركرد اجتماعى موضوعات طبيعى را متحول سازند و در نتيجه اين تحولات ممكن است نقش و كاركردى كه يك عنصر طبيعى در نظام زندگى بشر دارد دگرگون شود و چون حكم سابق اين عنصر طبيعى در ارتباط با كاركرد سابق آن بوده است با به دست آوردن كاركردهاى مثبت و مؤثر جديد حكم فقهى سابق نيز متحوّل شده و حكم فقهى مناسب با كاركرد مفيد بعدى را پيدا خواهد كرد.(1) علاوه بر مثال ذكر شده (خون) موضوعات عرفى بسيارى وجود دارد كه عنايت و توجه به تحوّل كاركردى آن ها و ظهور كاركردهاى مفيد و حياتى جديد اقتضا دارد كه حكم فقهى نيز متحوّل شده و حكم شرعى متناسب با كاركرد جديد در مورد آن ها صادر شود; از جمله اين موضوعات عرفى كه كاركرد اجتماعى آن ها متحوّل شده است استفاده از اعضاى مردگان يا اعضاى اهدايى از سوى انسان هاى خيّر و نيكوكار جهت پيوند به بيماران است