مرگ مغزی و پیوند اعضا از دیدگاه فقه و حقوق نسخه متنی

زندگى مى كنند بپرهيزيد.

3 ـ در روايتى امام علىùََ پس از ضربت خوردن به دست ابن ملجم به فرزندانش چنين توصيه مى فرمايد: لاتمثّلوا بالرجل فانى سمعت رسول اللّه ^ يقول: ايّاكم و المثلة ولو بالكلب العقور;(32) اين مرد [ابن ملجم] را مثله نكنيد زيرا از پيامبر خدا ^ شنيدم كه مى فرمود: از مثله بپرهيزيد حتى نسبت به سگ هار. شبيه همين روايات از طرق اهل سنت به سندهاى مختلف نقل شده است و پيامبر عظيم الشأن اسلام ^ در جنگ ها از بريدن گوش و بينى و يا اجزاى ديگر بدن كفّار و دشمنان نهى فرموده اند.

قطعاً از اين روايات كه از مُثله سگ هار و كافران حربى نهى مى كند حرمت مثله استفاده مى شود وهرگاه مثله سگ هار و كافران حربى حرام باشد مثله و قطع اعضاى مردگان مسلمان نيز قطعاً حرام و ممنوع است.

تمسك مخالفان برداشت عضو از مردگان به اخبار مثله نيز قابل جواب است به اين بيان كه با تأمّل در اخبار مثله و فلسفه زمان صدور اين اخبار در مى يابيم كه به شهادت تاريخ اعراب دوران جاهليت پس از قتل و غارت قبايل يك ديگر براى نشان دادن اوج نفرت خود و از روى كينه و مجازات و درس عبرت دادن به ديگران به عمل شنيع بريدن گوش و بينى و اجزاى بدن كُشتگان دشمن دست مى زدند كه با ظهور اسلام شارع مقدس اين حركت مغاير ارزش هاى اخلاقى و انسانى را منع كرد. به تصريح كتاب هاى لغت نيز صرف قطع اعضاى بدن و شكافتن آن مثله نيست بلكه مثله به قطع عضو به منظور انتقام جويى و ابراز كينه و مجازات و عبرت ديگران اطلاق مى شود.ابن منظور مى نويسد: كأنّ المَثْلُ مأخوذ من المَثَل لانّه اذا شنّع فى عقوبته جعله مثلاً و علماً;(33) ظاهراً ريشه مَثْل (با فتح فاء الفعل و سكون عين الفعل) از مَثَل (به فتح فا و عين الفعل) اخذ شده است زيرا وقتى كه در مجازات فرد شدت عمل به كار رود شخص مجازات شونده ضرب المثل مى شود. وراغب اصفهانى درمفردات مى نويسد: والمثلة نقمة تنزل بالانسان فيجعل مثالا يرتدع به غيره;(34) مثله مجازاتى است كه بر انسان تحميل مى شود و او را ضرب المثلى قرار مى دهد كه موجب عبرت ديگران گردد.

بنابراين مثله صرفاً با قطع اعضاى مردگان تحقق نمى يابد و قطع اعضاى مردگان با هدف عقلايى و به منظور پيوند به بيماران نيازمند دردمند و نجات جان مسلمانان مشمول منع اخبار مثله نيست و اين عمل در عصر حاضر در جامعه به عنوان عملى پسنديده و نيكو و منبعث از حس نوع دوستى و گذشت و ايثار مرده مسلمان و اولياى او و عملى خداپسندانه تلقى مى شود. روايات مربوط به شكافتن شكم مادر به منظور نجات جان فرزند يا قطعه قطعه كردن جنين مرده در شكم مادر كه ذكر آن هاپيش از اين گذشت به بيانى كه پس از اين مى آيد بر روايات حرمت مثله حكومت دارد و مى گويد قطع اعضا و شكافتن بدن مرده مسلمان به منظور نجات انسانى مسلمان اصلاً حرمت ندارد. حتى اگر مثله قطع اعضاى مردگان به منظور پيوند و نجات جان بيماران مسلمان را نيز شامل گردد