علقم - فرهنگ عاشورا نسخه متنی

علقم

علقم يا علقمه،نام نهرى است از فرات،كه عباس بن على «ع »در روز عاشورا،كنار آن به شهادت
رسيد.نيز به معناى تلخى است،و هر درخت تلخ و آب بسيار سخت را هم علقم گويند،حنظل.
در ادبيات عاشورا،بيشتر در پيوند با عطش و عباس و دستهاى قطع شده ابا الفضل «ع »مطرح
مى شود.

علم،علمات

پرچم،رايت،بيرق،نشان لشكر،آنچه به سر نيزه بندند،درفش.در اصطلاح عزادارى حسينى،
نام علم و علامت خاصى است كه هر هيئت و دسته،ويژه خود دارد و آن را ازدسته هاى ديگر
متمايز مى سازد.«نخل،چوب بسيار بلند همچون درخت تبريزى متوسطكه در تعزيه خوانى
پيشاپيش دسته ها برند و بر سر آن،گاه شكل پنجه اى از فلز باشد و گاه پارچه سياه بر آن
بپوشانند.» ⁽⁴³⁾
گر چه سردار علم در خون نشست
دستهايت روى رايت مانده است. ⁽⁴⁴⁾ در ميدان كربلا نيز،علمدار لشكر امام حسين «ع »،حضرت ابا الفضل بود.از شعار
عربهاى عراقى عزادار نيز اين است:«رفع الله راية العباس »،پرچم عباس،افراشته باد.

علمدار

از لقبهاى قمر بنى هاشم است كه در كربلا،پرچم لشكر امام بر دوش او بود.نقش علمدار در
ميدان نبرد،مهم بود و عامل حفظ انسجام نيروهاى سپاه محسوب مى شد.روزعاشورا،امام
حسين «ع »ياران اندك خود را به سه جناح چپ و راست و قلب تقسيم كرد وبراى هر يك
فرماندهى برگزيد و پرچم را به دست برادرش عباس داد. ⁽⁴⁵⁾ روز عاشورا نيز چون
عباس «ع »خدمت امام آمد و از او اذن ميدان طلبيد،امام گريست و ابتدا اجازه نداد و فرمود:تو
علمدار منى،اگر تو بروى و كشته شوى،سپاه من از هم مى پاشد:«يا اخى انت صاحب لوائى و اذا
مضيت تفرق عسكرى ». ⁽⁴⁶⁾

علم كش

كسى كه در دسته هاى عزادارى،نشان مخصوص هر هيئت را حمل مى كند،علامت كش.

على اصغر«ع »

يكى از فرزندان امام حسين «ع »كه شير خوار بود و از تشنگى،روز عاشورا بى تاب شده بود.امام،
خطاب به دشمن فرمود:از ياران و فرزندانم،كسى جز اين كودك نمانده است.نمى بينيد كه
چگونه از تشنگى بى تاب است؟در«نفس المهموم »آمده است كه فرمود:«ان لم ترحمونى
فارحموا هذا الطفل »در حال گفتگو بود كه تيرى از كمان حرمله آمد و گوش تا گوش حلقوم
على اصغر را دريد.امام حسين «ع »خون گلوى او را گرفت وبه آسمان پاشيد. ⁽⁴⁷⁾ در كتابهاى
مقتل،هم از«على اصغر»ياد شده،هم از طفل رضيع(كودك شيرخوار)و در اينكه دو كودك بوده
يا هر دو يكى است،اختلاف است.

در زيارت ناحيه مقدسه،درباره اين كودك شهيد،آمده است:«السلام على عبد الله بن الحسين،
الطفل الرضيع،المرمى الصريع،المشحط دما،المصعد دمه فى السماء،المذبوح بالسهم فى
حجر ابيه،لعن الله راميه حرملة بن كاهل الاسدى ». ⁽⁴⁸⁾ و در يكى از زيارتنامه هاى عاشورا آمده
است:«و على ولدك على الاصغر الذى فجعت به »از اين كودك،با عنوانهاى شيرخواره،ششماهه،
باب الحوايج،طفل رضيع و...ياد مى شود و قنداقه و گهواره ازمفاهيمى است كه در ارتباط با او
آورده مى شود.

«على اصغر،يعنى درخشانترين چهره كربلا،بزرگترين سند مظلوميت و معتبرترين زاويه
شهادت...چشم تاريخ،هيچ وزنه اى را در تاريخ شهادت،به چنين سنگينى نديده است.» ⁽⁴⁹⁾ على
اصغر را«باب الحوائج »مى دانند،گر چه طفل رضيع و كودك كوچك است،اما مقامش نزد خدا
والاست.

42-محمد حسين كاظم زاده.

43-لغت نامه،دهخدا.

44-عزيز الله زيادى.

45-بحار الانوار،ج 45،ص 5 و 39.

46-معالى السبطين،ج 1،ص 441.

47-معالى السبطين،ج 1،ص 423.

48-بحار الانوار،ج 45،ص 66.

49-اولين دانشگاه و آخرين پيامبر،شهيد پاك نژاد،ج 2،ص 42.