لطفا منتظر باشید ...
معجر
نوعى پوشش كه بر سر مى افكنند،پارچه كوچكى كه زن بر سر مى اندازد. (16) جامه اى كه زنانبر سر مى پوشند تا گيسوان آنان را حفظ كند.روسرى،چارقد،روپوش و مقنعه.درحادثه كربلا
وقتى سپاه عمر سعد،پس از شهادت امام حسين «ع »براى غارت خيمه هاهجوم آوردند،وسايل
خيمه ها را بردند،حتى معجر از سر زنان و دختران اهل بيت برگرفتند و گوشواره از گوشها
كندند و حرم اهل بيت عصمت را سر برهنه و بدون پوشش ساختند. (17) اين،نشان دهنده
بى اعتنايى سپاه كوفه به مبادى دينى و معيارهاى انسانى بود.حضرت زينب «ع »نيز همين را وسيله اعتراض به يزيد قرار داد كه آيا عادلانه است زنان شما در
حرم و در پوشش باشند و دختران و ذريه رسول خدا،سر برهنه در معرض ديد همگان؟
(خطبه حضرت زينب).
معدن
نام يكى از منزلگاههاى بين مكه و عراق كه امام حسين «ع »بر آن هم گذشته است.معقل
از غلامان ابن زياد بود كه به دستور او،منافقانه در كوفه خود را شيعه و طرفدارحسين بنعلى «ع »و مسلم بن عقيل جلوه داد و در مسجد جامع كوفه،از طريق مسلم بن عوسجه،از مكان
اختفاى مسلم آگاه شد.هر روز به خانه مسلم رفت و آمد مى كرد ومخفيانه اخبار و گزارشهاى
نهضت را به ابن زياد مى رساند.جاسوسى او ضربه سختى به نهضت مسلم در كوفه زد و به
دستگيرى و شهادت «هانى »و سپس مسلم بن عقيل انجاميد. (18)
معين البكاء
تعزيه گردان،كسى كه تعزيه را اداره مى كند.«معمولا به كارگردان و مديرتعزيه «معين البكاء»مى گفتند و ميان مردم به تعزيه گردان معروف بود.معين البكاء كه در كار
خودورزيدگى داشت،نقش هر يك از شبيه خوانها را براى هر مجلس تعزيه تعيين مى كرد
واشعارى كه بايد در آن مجلس بخوانند،در ورقه اى كه به آن «فرد»يا«نسخه »مى گفتند،به آنها
داد...» (19)
از لقبهاى ديگر او شبيه گردان،ميرعزا،ميرغم و ناظم البكاء بود.به نوشته لغت نامه
دهخدا،«لباس اشخاص را براى نقشهاى مختلف او تعيين مى كرد،ترتيبات مقدماتى يا به
عبارت اروپايى «ميزان سن »هم از وظايف او بود.در اواخر قاجاريه اين كارها راشربت دار باشى
كه يكى از اعضاى دار النظاره(خوانسالارى)و به لقب معين البكاء هم سرافراز بود اداره
مى نمود.
مغيثه
نام يكى از منزلگاههاى راه مكه به طرف عراق،كه امام حسين «ع »در آنجا نيز فرودآمد.معناىآن سرزمين باران رسيد است.
مقتل
هم به معناى محل قتل است،هم كتابى كه در باره شرح قتل حسين بن على «ع »و واقعه كربلانوشته شده باشد.به نقل دهخدا:جايى و زمينى كه كسى درآنجا كشته شده باشد.البته به
معناى جايى و عضوى از بدن نيز گفته كه اگر تير يا تيغى برآنجا وارد آيد،سبب قتل شخص
مى شود.(لغت نامه دهخدا)به انگيزه زنده نگهداشتن ياد حادثه عاشورا و شهداى كربلا،ازصدر اسلام
تاكنون،همواره كتابهايى بعنوان «مقتل »نوشته شده و مى شود.شيخ آقا بزرگ تهرانى بيش از
هفتاد كتاب را با همين عنوان نام مى برد كه به حادثه كربلا مربوط مى شود (20) و«مقتل »اصبغ
بن نباته(از ياران على عليه السلام)را اولين مقتلى مى داند كه نگاشته شده است. (21) نام برخى
از مقتلهاى معروف از اين قرار است(البته آنها كه عنوان «مقتل »دارد):
«مقاتل الطالبيين »:نوشته ابوالفرج اصفهانى(م 356)كه در شرح حال و ذكر اسامى شهداى
فرزندان ابو طالب است.اين كتاب به فارسى نيز ترجمه شده است:«سرگذشت كشته شدگان از
فرزندان ابوطالب »سيد هاشم رسولى محلاتى «مقتل ابى مخنف »:نوشته لوط بن يحيى بن
سعيد بن مخنف،معروف به ابو مخنف كه در باره حوادث عاشوراست.اين كتاب نيز به فارسى
ترجمه شده است.اخيرا با نام «مقتل الحسين و مصرع اهل بيته و اصحابه فى كربلا»در 230
صفحه توسط مؤسسة الوفاء چاپ شده است.«مقتل خوارزمى »:متن تاريخى مربوط به حوادث كربلاست،در دو جزء كه توسطموفق بن
احمد مكى خوارزمى(م 568)تاليف شده و اغلب مطالبش را از تاريخ ابن اعثم(م 314)نقل
كرده است.«مقتل الحسين »:عبد الرزاق المقرم(م 1391 ق در نجف)كه در باره نهضت حسينى است و
وقايع كربلا از خروج امام حسين «ع »از مدينه تا حوادث پس از عاشورا را دربر دارد.كتابهاى
مقتل ديگرى هم معروف است،همچون:نفس المهموم،لهوف،منهاج الدموع،العيون العبرى،
مثير الاحزان،روضة الشهدا،اسرار الشهادة،منتهى الآمال،بحار الانوار،ج 45 و....
مقتل نويس
كسى كه متن مربوط به مجالس تعزيه و مقتل را مى نويسد. (22)مكروب
اندوهگين،غمگين،گرفته.از لقبهاى سيد الشهدا عليه السلام كه در حديث امام باقر«ع »آمده است:«ان الحسين...قتل مظلوما مكروبا». (23)
16-مجمع البحرين.17-بحار الانوار،ج 45،ص 58 و 59 و 61.18-مقتل الحسين،مقرم،ص 177.19-موسيقى مذهبى ايران،ص 37.20-الذريعه،ج 22،ص 21 به بعد.همچنين در كتاب «نگرشى به مرثيه سرايى در ايران »عبد
الرضا افسرى كرمانى،ص 137،بيش از شصت كتاب شعر و به نثر عنوان «مقتل »را با نام
گردآورندگان آنها آورده است.21-همان،ص 23،شماره 5838.22-فصلنامه هنر،شماره 3،ص 233.23-كامل الزيارات،ص 168.
