جابر بن حارث سلمانى - فرهنگ عاشورا نسخه متنی

جابر بن حارث سلمانى

از شهداى كربلاست.نام او را جناده،حباب،حيان و حسان هم گفته اند.وى ازشخصيتهاى
شيعه در كوفه بود كه در نهضت مسلم بن عقيل هم مشاركت داشت و پس ازشكست آن،همراه
گروهى به سوى حسين حركت كردند و پيش از رسيدن آن حضرت به كربلا،به او پيوستند.هر
چند لشكر حر مى خواستند مانع پيوستن او به حسين «ع »شوند،ولى نتوانستند.وى روز
عاشورا به شهادت رسيد. ⁽¹⁾

جابر بن حجاج تيمى

از شهداى عاشورا در حمله نخست است.وى از سواركاران شجاع كوفه بود كه دركربلا از سپاه
عمر سعد به سپاه حسين «ع »پيوست.در نهضت مسلم بن عقيل نيز ازبيعت كنندگان با وى بود ⁽²⁾ .

جابر بن عبد الله انصارى

جابر و عطيه،كه هر دو از بزرگان شيعه بودند،پس از شهادت امام حسين «ع »در اولين اربعين
به زيارت كربلا آمدند.جابر بن عبد الله،پانزده سال پيش از هجرت در مدينه به دنياآمد.از
طايفه خزرجيان بود.او و پدرش عبد الله بن حرام از پيشتازان اسلام بودند.پدرش در جنگ
احد به شهادت رسيد.جابر از مسلمانان پيش از هجرت و از اصحاب با فضيلت رسول خدا بود
كه در 19 غزوه،از جمله جنگ بدر در ركاب پيامبر«ص »حضور داشت ودر جنگ صفين نيز در
ركاب على «ع »جنگيد. ⁽³⁾
اين محدث بزرگ شيعه در اواخر عمر نابينا شده بود و با همان حال،
همراه عطيه عوفى به زيارت كربلا آمد،در فرات غسل كرد و خود را معطر ساخت و بطرف
قبرسيد الشهدا رفت و بر تربت آن امام شهيد،سخنان سوزناك و شوق انگيزى بر زبان آورد:

حبيب لا يجيب حبيبه؟...سپس رو به اطراف قبر كرد و به شهداى ديگر سلام داد و
دربازگشت،سخنانى به عطيه گفت،از جمله:«احب محب آل محمد ما احبهم و ابغض
مبغض آل محمد ما ابغضهم و ان كانوا صواما قواما...» ⁽⁴⁾ دوستدار«آل محمد»را دوست بدار
ودشمن آل محمد را دشمن بدار تا وقتى كه با آل محمد دشمنى مى كنند،هر چند اهل روزه
ونماز باشند.وى در كوچه هاى مدينه دنبال امام محمد باقر«ع »مى گشت.وقتى خدمت
آن حضرت رسيد،سلام رسول خدا را به او رساند.آخرين فردى بود
كه از حاضران در«پيمان
عقبه »بود و تا آن هنگام زنده مانده بود.بدن او را به جرم دوستى اهل بيت،در زمان حجاج داغ
نهادند. ⁽⁵⁾ جابر در سال 78 هجرى،در ايام عبد الملك مروان،در سن نود و چندسالگى در
حالى كه نابينا بود از دنيا رفت و در بقيع به خاك سپرده شد. ⁽⁶⁾

جامع دمشق

مسجد جامع اموى كه در دمشق قرار دارد.اين مسجد با عظمت و شگفت،ازعظيمترين
مساجد ممالك اسلامى به حساب مى آيد و بناى آن(كه قبلا كليسا بوده)به دورانهاى بسيار
قديم و پيش از اسلام بر مى گردد ⁽⁷⁾ .در داخل مسجد،منبرى قرار دارد كه مى گويند:منبرى كه
امام سجاد«ع »در دربار شام بر فراز آن رفت و در مجلس يزيد خطبه خواند،در محل آن بوده
است.در قسمت ديگرى از داخل مسجد،گنبد كوچكى روى چهار ستون قرار دارد كه به «مقام
زين العابدين »معروف است و گفته مى شود حضرت درآنجا استراحت مى كرده است.در كنار
منبر ياد شده در قسمت شرقى مسجد،«مقام راس الحسين »قرار گرفته و زيارتگاه شيعيان
است ⁽⁸⁾ .

جامعه(غل جامعه)

گردآورنده،جمع كننده،طوق و غل،غلى كه بر گردن و دست نهند. ⁽⁹⁾ به آن جهت به غل و
زنجير،«جامعه »مى گفتند كه دستها را به گردن مى بست. ⁽¹⁰⁾ به نقل برخى منابع،امام زين
العابدين «ع »را پس از شهادت امام در كربلا،همراه اسيران ديگر سوار بر شتران بى جهاز كردند،
در حالى كه غل جامعه بر دست و گردن او بسته بود.اين را هم مسلم جصاص(گچكار)و هم
جذلم بن بشير،در مشاهدات در روز ورود اسرا به كوفه نقل كرده اند ⁽¹¹⁾ «و فى عنقه الجامعة و
يده مغلولة الى عنقه »و به نقل تاريخ طبرى:«و سرح فى اثرهم على بن الحسين مغلولة يديه
الى عنقه و عياله معه ». ⁽¹²⁾ و اسيران را با اين وضعيت حركت دادند و به شام بردند.

جامه سياه

رسم است كه در سوك عزيزان،لباس سياه مى پوشند،در ايام محرم نيز عزاداران درعزاى
سيد الشهدا،هم خود لباس سياه مى پوشند،هم مساجد و تكايا و سر در ساختمانهارا
سياهپوش مى كنند.در تعابير شاعران نيز سياهى شب بعنوان جامه سياهى به حساب آمده
كه جهان در سوك سالار شهيدان به بر مى كند،جامه نيلى هم گفته مى شود.در اشعارمحتشم
كاشانى است:

كه جامه در نيل گرفتن و به نيل زدن،كنايه از پوشيدن لباس عزاست.

نقل شده چون امام حسين «ع »شهيد شد،زنان بنى هاشم سياه پوشيدند و عزادارى كردند و
امام سجاد«ع »براى سوك و ماتم آنان غذا تهيه مى كرد ⁽¹³⁾ .

1-انصار الحسين،ص 63.

2-عنصر شجاعت،ج 3،ص 40.

3-سفينة البحار،ج 1،ص 141.

4-بحار الانوار:ج 65،ص 130 و ج 98 ص 195.

5-الغدير،ج 1،ص 21.

6-مروج الذهب،ج 3 ص 115 و الغدير ج 1 ص 21.در باره زندگى وى،از جمله ر.ك:«جابر بن
عبد الله انصارى،پاسدار حكومت صالحان »از:محمدى اشتهاردى.

7-در باره اين مسجد و شگفتيها و تاريخ بنا و ويژگيهايش ر.ك:لغت نامه دهخدا،واژه «جامع
دمشق »،نيز«الجامع الاموى به دمشق »،ابن جبير،عمرى و يغمى.

8-شام،سرزمين خاطره ها،پيشوايى،ص 63.

9-لغت نامه،دهخدا.

10-مجمع البحرين.

11-امالى،شيخ مفيد،ص 321.

12-سوگنامه آل محمد،ص 437 به نقل از تاريخ طبرى.

13-بحار الانوار،ج 45،ص 188.