مثير الاحزان - فرهنگ عاشورا نسخه متنی

مثير الاحزان

برانگيزاننده اندوهها،نام كتاب مقتل معروفى است از شيخ نجم الدين جعفر بن محمد بن
جعفر حلى،معروف به «ابن نما»،متوفاى 645 ق.به همين نام،كتاب ديگرى درمقتل و مناقب
از«صاحب جواهر»وجود دارد. ⁽¹⁷⁾

مجالس حسينى

محفلها و مجلسهايى كه در سوگ حسينى و براى احياى خاطره عاشورا،در مساجد
وحسينيه ها و منازل،در ايام عاشورا يا در روزهاى ديگر در طول سال برگزار مى شود و ازپر
بركت ترين آثار شهادت ابا عبد الله «ع »و زمينه مناسبى براى تبليغ و موعظه و تقويت آگاهى
مردم به دين و علايق مذهبى است و در روايات نيز تاكيده شده كه چنين مجالسى همواره برپا
شود.طبق روايات،براى سيد الشهدا«ع »مجالس متعددى از سوى فرشتگان،جنيان،كروبيان،
انبياى پيشين،رسول خدا و ائمه(ص)برگزار شده كه بر شهادت مظلومانه آن حضرت
گريسته اند.

همچنين مجالسى كه پس از حادثه عاشورا در كربلا،كوفه،شام،دير راهب،مدينه،
مكه و...در همان سال حادثه برگزار شده است.مرحوم شيخ جعفرشوشترى بطور مبسوط،به
توضيح اين مجالس پرداخته است و در هر كدام،مرثيه خوان،گريه كننده،زمان و محل آن را
توضيح داده است. ⁽¹⁸⁾ كل اين مجالس را به پنج دسته،تقسيم كرده است:

-مجالسى كه قبل از خلقت آدم،برگزار شده است.

-مجالسى كه بعد از آدم و قبل از تولد امام حسين «ع »برگزار شده است.

-مجالسى كه قبل از شهادتش برگزار شده است.

-مجالسى كه بعد از شهادتش در دنيا برگزار شده است.

-مجالسى كه پس از فناى دنيا،در قيامت بر پا خواهد شد.

«مجالس حسينى »نيز،نام كتابى از على محمد على دخيل است(ترجمه مصطفى خبازان)كه
مجموعه اى از مقالات،درباره چهارده معصوم و معارف اهل بيت «ع »است. همچنانكه «مقتل »نام نوعى از كتابها در شهادت امام حسين «ع »است،مجلس و مجالس نيز
نوعى كتب است كه بخش بخش به بيان فضايل و مسايل مربوط به سيد الشهدامى پردازد و
براى وعاظ نوشته مى شود كه از روى آن منبر روند و مطالبش را براى حاضران بگويند،به اين
نام كتب متعددى نگاشته شده است.از جمله «المجالس الحسينية »
كه كتابى فارسى در اسرار شهادت امام حسين «ع »است.از نظام العلماء ميرزا رفيع تبريزى(م
1336). ⁽¹⁹⁾

مجلس

محل نشستن،مدت زمان نشستن،در اصطلاح وعظ و مرثيه خوانى،محفلى كه در آن به
سخنرانى،وعظ و ذكر مصيبت مى پردازند(مجالس حسينى)و در اصطلاح تعزيه و شبيه
خوانى،بخشى از مقتل و واقعه عاشورا يا صحنه هاى ديگر تاريخ اسلام،كه در يك نوبت بصورت
نوحه خوانى و تعزيه،اجرا مى شود.چون اجراى تعزيه در يك تكيه يامجلس بوده،يك صحنه از
وقايع عاشورا كه نمايش داده مى شد به آن مجلس مى گفتند وتدوين كننده و محرر اينگونه
متون را«مجلس نويس »مى خواندند و گوينده و خواننده آن مباحث و مجالس را«مجلس
خوان ».مجلس دو طفلان مسلم،مجلس قاسم،مجلس حضرت عباس،مجلس غارت خيمه ها و...
از اينگونه مجالس است.

مجمع بن عبد الله عائذى

وى از شهداى كربلا در حمله اول است. ⁽²⁰⁾ از قبيله مذحج و اهل يمن بود.در مسيركوفه،در
منزلگاه «زباله »به سيد الشهدا«ع »پيوست و در ركاب امام به كربلا آمد.نامش درزيارت ناحيه
مقدسه هم آمده است. ⁽²¹⁾

محاصره امام حسين «ع »

هدف امام حسين «ع »رسيدن به كوفه و پيوستن به هواداران در آن شهر بود،تا بر ضدامويان
قيام كنند.ابن زياد(والى كوفه)هم مى دانست كه اگر امام،پاى به كوفه بگذارد،كنترل شهر از
دست بيرون خواهد شد.اين بود كه مانع ورود امام به كوفه شد.سپاه هزارنفرى را به
فرماندهى حر بن يزيد سر راه آن حضرت فرستاد،پس از گفتگوها،كاروان امام و سپاه حر
همچنان پا به پاى هم پيش مى آمدند.چون به «نينوا»رسيدند،پيكى از كوفه رسيد كه فرمان
محاصره را همراه داشت،كه امام حسين «ع »نه راه برگشت داشته باشد
،نه راه پيش،فرمان
چنين بود كه:«اما بعد فجعجع بالحسين...»با رسيدن نامه و قاصدم،حسين «ع »را در محاصره و
تنگنا قرار بده و او را جز در سرزمين بى آب و علف و دور ازپناهگاه فرود نيار،به قاصدم دستور
دادم تا همراه تو باشد و از تو جدا نگردد.تا خبراجراى اين فرمان را برايم بياورد.و السلام.

در پى آن دستور بود كه امام به اجبار در آن منطقه فرود آمد.اين حادثه در روز پنج شنبه دوم
محرم سال 61 هجرى بود.فرداى آن روز،عمر سعد با چهار هزار نفر از كوفه رسيدند. ⁽²²⁾ در پى
اين محاصره،از پيوستن افراد به گروه ياران امام نيز جلوگيرى مى كردند وماهها كنترل
مى شد،برخى كه از كوفه خود را به امام رساندند،با استفاده از تاريكى شب يااز بيراهه بود.

17-الذريعة الى تصانيف الشيعه،شيخ آقا بزرگ تهرانى،ج 19،ص 349.

18-الخصائص الحسينيه،شوشترى،ص 102 تا 137.

19-الذريعة الى تصانيف الشيعه،ج 19،ص 359.

20-مناقب،ابن شهر آشوب،ج 4،ص 113.

21-عنصر شجاعت،ج 1،ص 245،انصار الحسين،ص 92.

22-كامل،ابن اثير،ج 2،ص 555.