گريز - فرهنگ عاشورا نسخه متنی

گريز

گريز زدن:گفتارى را منتهى به موضوع ديگر كردن،مطلبى را به مطلب ديگر پيوستن
باتناسب،چنانكه روضه خوانان از حكايتى به واقعه كربلا يا يكى از شهدا روند. ⁽¹⁾ واعظان و
روضه خوانان،به تناسب بحث و گفتارى كه دارند،مرثيه خاصى از كربلا رامى خوانند يا به
مصيبت خاصى از مصائب چهارده معصوم مى پردازند.مثلا اگر موضوع سخن در باره جوان يا
كودك باشد،مصيبت على اكبر يا على اصغر را مى خوانند و از مراسم دفن با شكوه كسى،به بى
غسل و بى كفن و دفن ماندن پيكر سيد الشهدا در كربلا منتقل مى شوند
.اين انتقال از موضوع
يا حادثه خاص به واقعه كربلا و امام حسين يا يكى ديگراز شهدا«گريز زدن »نام دارد.در
حركتهاى حماسى و انقلابى نيز بصورتى ديگر گريز به صحراى كربلا زده مى شود و ياد آن
حادثه،سرمايه الهام مى گردد.«بخاطر نشر شهادت وفلسفه شهيدان است كه شيعه،به بهانه
مرگ برادر و عمو و دايى و پسر خاله و پسر عمه... ياران و خويشاوندان را گرد مى كرده و يكباره به كربلا گريز مى زده اند و از حسين وشهيدان
شيعه مى گفته اند.» ⁽²⁾

گريه

«چشم گريان،چشمه فيض خداست ».گريستن بر ابا عبد الله الحسين «ع »ثواب بسياردارد. ⁽³⁾
فرشتگان،پيامبران،زمين و آسمان،حيوانات صحرا و دريا هم بر عزاى حسين «ع » گريسته اند. ⁽⁴⁾
اشگ ريختن،نشانه پيوند قلبى با اهل بيت و سيد الشهدا است.اشك،دل راسيراب مى كند،
عطش روح را بر طرف مى سازد و حاصل محبتى است كه نسبت به اهل بيت حاصل مى شود.
همدلى و هماهنگى روحى با ائمه،ايجاب مى كند كه در شادى آنان شاد و در غمشان محزون
باشيم.اين نشان شيعه است كه «يفرحون بفرحنا و يحزنون لحزننا...» ⁽⁵⁾ قلبى كه مهر
حسين «ع »را داشته باشد،بى شك به ياد مظلوميت و شهادت اومى گريد.اشك،زبان دل و
شاهد عشق است.

گريستن در سوگ شهداى كربلا،تجديد بيعت با عاشورا و فرهنگ شهادت و تغذيه فكرى و
روحى با اين مكتب است و اشك ريختن،نوعى امضا كردن پيمان و قراردادمودت با سيد
الشهدا است.ائمه شيعه،گريستن بر مظلوميت اهل بيت و عزاى حسينى راتاكيد كرده و
شهادت اشك را بر صداقت عشق،پذيرفته اند.امام صادق «ع »فرموده است:

«نزد هر كس كه ما ياد شويم و چشمانش اشگ آلود شود،حتى اگر به اندازه بال مگسى باشد،
خداوند گناهانش را مى بخشايد،هر چند چون كف دريا فراوان باشد.» ⁽⁷⁾ به گفته صائب:

دستور امامان به گريستن بر امام حسين «ع »بسيار اكيد است.امام رضا«ع »به ريان بن شبيب
در حديث مفصلى فرمود:«يابن شبيب!ان كنت باكيا لشى ء فابك للحسين بن على بن ابى
طالب فانه ذبح كما يذبح الكبش...». ⁽⁸⁾ اگر بر چيزى گريه مى كنى،بر حسين بن على گريه كن،
كه او را همچون گوسفند،سر بريدند.در حديث ديگرى فرموده است:«محرم،ماهى است كه
مردم دوره جاهليت جنگ در آن را ناروا مى دانستند،ولى در اين ماه،دشمنان،خون ما را
بناحق ريختند و هتك حرمت ما نمودند
و فرزندان و بانوان ما را به اسارت گرفتند و به
خيمه هاى ما آتش زدند و غارت كردند و در كار ما،براى رسول خدا هيچ حرمتى را رعايت
نكردند.روز حسين( عاشورا)پلكهاى ما را مجروح و اشگهايمان راجارى كرد و ما از سرزمين
كربلا،گرفتارى و رنج به ميراث برديم.پس بايد بر كسى همچون حسين،گريه كنندگان بگريند،
كه گريه بر او،گناهان بزرگ را هم فرو مى ريزد.» ⁽⁹⁾ خود امام حسين «ع »فرموده است:«انا قتيل
العبرة،لا يذكرنى مؤمن الا بكى »، ⁽¹¹⁾ من كشته اشكم،هيچ مؤمنى مرا ياد نمى كند
مگر
آنكه(بخاطر مصيبتهايم)مى گريد.امام سجاد«ع »بيست سال بر امام حسين عليه السلام
گريست و هرگز طعامى پيش اونمى گذاشتند مگر آنكه گريه مى كرد. ⁽¹²⁾ به فرموده امام
صادق «ع »:هر ناله و گريه اى ناپسند ومكروه است،مگر ناليدن و گريستن بر حسين عليه
السلام:«كل الجزع و البكاء مكروه سوى الجزع و البكاء على الحسين ». ⁽¹³⁾ هم گريستن،هم
گرياندن،هم خود را شبيه گريه كنندگان در آوردن(تباكى)پسنديده است و اجر دارد.اين همه
فضيلت كه براى گريه بر حسين «ع »بيان شده و اينكه اشك چشم،آتش دوزخ را فرو مى نشاند
و
غمگين شدن در سوگ شهيدان كربلا ايمنى از عذاب است،در صورتى است كه گناه و فسق و
آلودگى انسان در حدى نباشد كه مانع رسيدن اين فيض الهى گردد.اشگى كه مبين پيوند
عاطفى و رابطه مكتبى و اتصال روحى با راه و فكرو خط ائمه و سيد الشهداست،حتما
زمينه ساز پرهيز از گناه مى گردد.به تعبير شهيدمطهرى:«گريه بر شهيد،شركت در حماسه او
و هماهنگى با روح او و موافقت با نشاط اوو حركت اوست...امام حسين «ع »بواسطه شخصيت
عاليقدرش،بواسطه شهادت قهرمانانه اش،مالك قلبها و احساسات صدها ميليون انسان است.

1-لغت نامه،دهخدا.

2-ياد و يادآوران(چاپ حسينيه ارشاد)،ص 43.

3-احاديث ثواب و آثار گريه بر امام حسين «ع »را از جمله در بحار الانوار،ج 44،ص 279 تا 296
مطالعه كنيد.

4-سفينة البحار،ج 1،ص 97،بحار الانوار،ج 45،ص 220 به بعد.

5-ميزان الحكمه،ج 5،ص 233.

6-اى اشكها بريزيد،حسان،ص 131.

7-وسائل الشيعه،ج 10،ص 391.

8-بحار الانوار،ج 44،ص 286.

9-همان،ص 283.

10-همان،ص 279.

11-همان،ج 46،ص 108.

12-بحار الانوار،ج 45،ص 313.

13-شهيد(ضميمه قيام و انقلاب مهدى)،ص 124 و 125.