گنجينة الاسرار - فرهنگ عاشورا نسخه متنی

گنجينة الاسرار

كيست اين پنهان مرا در جان و تن
كز زبان من همى گويد سخن
شروع كتاب گنجينة الاسرار،با شعر بالاست.مجموعه و منظومه اى بلند از شعر
عرفانى حماسى،در قالب مثنوى از عمان سامانى(م 1322)است،در سوگ حسين «ع »و
ماجراى عاشورا،و از آثار برجسته مرثيه فارسى است و از ديد عرفانى به كربلا و قهرمانان
وحوادث آن نگريسته است.اين كتاب بارها به صورتهاى مختلف چاپ و منتشر شده است.

گندم عراق

يا گندم رى.عمر سعد(فرمانده سپاه كوفه در كربلا)در پاسخ به پيشنهاد سيد الشهدا«ع »
كه او را از آلودن دست به خون خويش بر حذر مى داشت و عمر سعد بهانه هاى
مختلفى مى آورد،از جمله گفت:به من وعده حكومت رى داده شده است.حضرت او را
نفرين كرد و فرمود:اميدوارم پس از مرگ من،از گندم عراق ⁽²³⁾ نخورى مگر اندكى.عمر سعد
ازروى استهزا گفت:«جو»آن هم مرا بس است(فى الشعير كفاية)طبق نفرين امام،عمر سعدبه
حكومت رى هم نرسيد
و به دست مختار كشته شد. ⁽²⁴⁾ در نقل ديگرى آمده است كه سالها
پيش از عاشورا،عمر سعد به آن حضرت گفته بود:برخى از سفيهان مى پندارند كه من تو را
خواهم كشت.حضرت فرمود آنان سفيه نيستند،بلكه بردباران و حليمانند،ولى آنچه مايه چشم
روشنى است آن است كه پس از من از گندم عراق،جز اندكى نخواهى خورد، ⁽²⁵⁾ كه اين،
پيشگويى آن حضرت از وقايع كربلاست.

گودال قتلگاه

محلى كه سيد الشهدا«ع »در آخرين لحظات مقاومت،از اسب بر زمين افتاد و شمر ياسنان
فرود آمد و سر مطهر امام را از پيكر جدا كرد.گويا نسبت به قسمتهاى ديگر ميدان كربلا،
پايين ترين جا بوده است.قتلگاه،محل به شهادت رسيدن امام شهيدان است كه خون مطهرش
بر خاك كربلا ريخت.در حال حاضر،بيرون از حرم مطهر آن حضرت،سردابى وجود دارد كه
محل شهادت او محسوب مى شود و سنگ مرمرى به بلندى نيم متراز سطح زمين،بصورت
قبر،بر روى آن محل قرار دارد.اغلب در آن بسته است و گاهى براى اشخاص معينى باز
مى كنند تا زيارت كنند.

«در فكرم آن گودالم كه خون تو را مكيده است.هيچ گودالى چنين رفيع نديده بودم.
در حضيض هم مى توان عزيز بود،از گودال بپرس ». ⁽²⁶⁾

گوشواره

پس از شهادت امام حسين «ع »،سپاه كوفه به خيمه ها حمله كرده،ضمن به آتش كشيدن آنها،
هر چه در خيمه ها بود غارت كردند و از گوشها و پاهاى اطفال،گوشواره وخلخال بيرون
آوردند. ⁽²⁷⁾ از فاطمه صغرى،دختر امام حسين «ع »نقل شده است كه پس ازشهادت امام،يكى
از سواران سپاه عمر سعد به طرف او كه جلوى يكى از خيمه ها ايستاده بوده،حمله ور مى شود و
با نيزه بر او ضربتى مى زند كه بر زمين مى خورد،آنگاه گوشواره از گوشش مى كند و خون
جارى مى شود. ⁽²⁸⁾ در باره ام كلثوم نيز چنين نقل شده است «حتى افضوا الى قرط كان فى اذن
ام كلثوم اخت الحسين «ع »فاخذوه و خرموا اذنها». ⁽²⁹⁾

گهواره

سمبل حضور كودك شيرخوار در كربلا و شهيد شدن او با ستم يزيديان.در مرثيه ها،تعزيه ها و
شبيه خوانيها از اين سمبل استفاده مى شود تا از على اصغر،ششماهه شهيد عاشورا ياد شود.

23-در معالى السبطين «گندم رى »آمده است.

24-مقتل الحسين،مقرم،ص 248،مناقب،ابن شهر آشوب،ج 4،ص 55.

25-اثبات الهداة،ج 5،ص 199 و 210.

26-خط خون،موسوى گرمارودى،ص 140.

27-حياة الامام الحسين،ج 3،ص 301.

28-بحار الانوار،ج 45،ص 61.

29-عوالم(امام حسين)،ص 305.