آيه: 71 وَاللّهُ فَضَّلَ بَعْضَكُمْ عَلَى بَعْضٍ فِي الْرِّزْقِ فَمَا الَّذِينَ فُضِّلُواْ بِرَآدِّي رِزْقِهِمْ عَلَى مَا مَلَكَتْ أَيْمَانُهُمْ فَهُمْ فِيهِ سَوَاء أَفَبِنِعْمَةِ اللّهِ يَجْحَدُونَ
ترجمه:
و خداوند بعضي از شما را بر بعضي ديگر در روزي برتري داده است ، پس كساني كه برتري داده شده اند، رزق خود را بر زيردستان خود ردّ نمي كنند تا آنكه همه با هم برابر شوند. پس آيا نعمت خدا را انكار مي كنند.!?نکته ها
بعضي از رفتارها در موارد مختلف آثار گوناگوني دارد; مثلا ترحّم نسبت به ديگران كاري پسنديده است ، ولي گاهي به قول شاعر: ترحّم بر پلنگ تيز دندان ، ستمكاري بود بر گوسفندان . و يا آموزش كار پسنديده اي است ، لكن آموزش دادن به بعضي مثل دادن تيغ به دست زنگي مست است . لكن رفتار عادلانه همه جا ونسبت به همه يك ارزش است ورعايت عدالت هيچگاه ناپسند نمي شود. لكن معناي عدالت ، آن نيست كه خداوند همه مردم را در يك درجه از استعداد و شرايط قرار دهد، زيرا اگر همه مردم در برخوداري از نعمت ها مساوي باشند، استخدام و تعاون و همكاري كه براي زندگي اجتماعي يك ضرورت است از بين مي رود.. (524) تفاوت مردم در رزق ، يكي از برنامه هاي حكيمانه الهي است . زيرا اگر همه مردم يكسان و يكنواخت بهره مي بردند، كمالات معنوي آنان ظاهر نمي شد.مثلاسخاوت ، صبر، ايثار، حمايت ، شفقت ، تواضع و امثال آن ، زماني معني پيدا مي كند كه تفاوت هايي ميان انساها باشد.ممكن است معناي آيه اين باشد كه خداوند از بخل مردم انتقاد مي كند كه چرا افراد كامياب ، زيردستان خود را در امكانات خود شريك نمي سازد. و ممكن است معناي آيه چنين باشد كه امكان انتقال بعضي نعمت ها به ديگران نيست ، مثلا چگونه ميتوان زيبايي چهره يا صوت يا عقل يا نبوغ يا محبوبيت يا نفوذ كلام را به ديگران منتقل كرد. اين تفاوت ها رمز تكامل و يكي از نعمت هاي الهي است . چرا آنرا انكار مي كنيد.!?گاهي كاميابي ها در اثر ظلم ، حق كشي واستثمار بدست مي آيد كه اسلام اينگونه درآمدها را حرام شمرده است ، لكن گاهي توسعه رزق صددرصد خدادادي و از طريق حلال وبصورت طبيعي است . مثل دو نفر كه مشغول ماهيگيري مي شوند، يكي صدها ماهي در توري كه او افكنده مي رود، ولي ديگري چند ماهي به تور مي اندازد. در اينجا غني و فقر، الهي است كه براي آزمايش غني و فقير و بروز استعدادهاي آنهاست و هيچ جنبه ي منفي ندارد. اين آيه نظر به اينگونه موارد دارد. (واللّه فضّل بعضكم علي بعض في الرزق ).ابوذر از پيامبر اكرم (ص ) نقل مي كند كه حضرت فرمودند، نسبت به بردگان خود مساوات داشته باشيد، آنان برادر شما هستند، از لباسي كه خود مي پوشيد به آنان بپوشانيد و از غذايي كه خود مي خوريد به آنان بخورانيد.. (525) در روايات مي خوانيم : افرادي جز با غنا وافرادي جز با فقر و تهيدستي ، اصلاح نمي شوند، بنابراين به خواست خداوند حكيم راضي باشيد. (واللّه فضّل بعضكم علي بعض في الرزق ).پيام ها:
1- رزق انسان ، هميشه با زرنگي نيست . (واللّه فضّل بعضكم ) چنانكه در جاي ديگر آمده : (نحن قسمنا بينهم معيشتهم ) (526) 2- انسان حاضر نيست با تقسيم امكانات زيردست خودش را شريك خود قرار دهد. پس چگونه سنگ و چوب را شريك خداوند قرار مي دهد? (فما الذين فضّلوا... فهم فيه سواء )3- بي تفاوتي وترك كمك به ديگران ، كفران نعمت الهي است . (اء فبنعمه اللّه يجحدون ) قرآن در آيه 32 سوره زخرف مي فرمايد: (و رفعنا بعضهم فوق بعض درجات ليتّخذ بعضهم بعضاسخريّا) يعني ما بعضي انسان ها را بر بعضي ديگر برتري داديم تا بدين وسيله ، استخدام پيشآيد (كلمه ((سخريا)) به معناي تسخير و استخدام و ((سخريا)) به معناي استهزا است )524-(انما هم اخوانكم فاكسوهم مما تكسون و اطعموهم مما تطعمون ) تفسير كنزالدقائق
525-زخرف ، 32