اِعتكاف - توضیح المسائل نسخه متنی

اِعتكاف

«اِعتكاف» آن است كه انسان به قصد قربت و تعبّد و يا به منظور انجام عبادت خداوند عَزَّوجلّ ـ با شرايطى كه گفته مىشود ـ در مسجد بماند و روزها روزه بگيرد.
اعتكاف عمل مستحبّى است كه درباره آن بسيار سفارش شده است. روايت شده است كه رسول خدا(صلى الله عليه وآله) فرمودند: «اعتكاف ده روز در ماه رمضان معادل دو حجّ و دو عمره است»(1) و نيز روايت شده كه خود آن حضرت دهه آخر ماه رمضان در مسجد اعتكاف مىكردند(2).

(مسأله 1833) انجام اعتكاف در هر هنگام از سال ـ بجز روزهايى كه روزه در آنها حرام مىباشد ـ صحيح است و بهترين وقت آن، «ماه رمضان» به ويژه ده روز آخر آن مىباشد.

(مسأله 1834) اعتكاف يك عمل مستحبّى است ولى به واسطه نذر و مانند آن، بر انسان واجب مىشود.

(مسأله 1835) مستحب است شخصى كه اعتكاف مىكند، نمازها و دعاهايى را كه در اين زمينه وارد شده است، به هر اندازه كه مىتواند بجا آورد.
[

1 و

2 ـ من لا يحضره الفقيه،ج2،صص

120 ـ 122.]

شرايط اِعتكاف

(مسأله 1836) شرايط صحّت اعتكاف عبارتند از:

1 ـ «اسلام»; پس اعتكاف از غير مسلمان صحيح نيست و «ايمان» شرط قبول آن است.

2 ـ «عقل».

3 ـ «قصد قربت»; پس اگر نيّت كسى براى غير خدا باشد، اعتكاف او صحيح نيست.

4 ـ «روزه گرفتن»; پس اگر شخصى به هر دليل نتواند روزه بگيرد، اعتكاف او صحيح نيست ولى لازم نيست روزه اعتكاف بگيرد بلكه مىتواند هر روزه ديگرى مانند روزه قضا بگيرد.

5 ـ «ماندن سه روز در مسجد»; پس اگر كمتر بماند يا قصد كند كه كمتر بماند، اعتكاف او صحيح نيست.

(مسأله 1837) بنابر احتياط واجب، اعتكاف بايد در يكى از پنج مسجد: «مسجدالحرام»، «مسجدالنبى(صلى الله عليه وآله)»، «مسجدكوفه»، «مسجد بصره» و يا مسجد جامع هر شهر انجام شود و اگر در غير اين مساجد باشد، به اميد ثواب انجام دهد.

(مسأله 1838) كسى كه اعتكاف مىكند، بايد سه روز را به طور مستمر در مسجد بماند، مگر اين كه خارج شدن از مسجد ضرورت داشته باشد، مثلاً براى قضاى حاجت ناچار باشد از مسجد خارج شود.

(مسأله 1839) اگر در بين اعتكاف محتلم شود، بايد فوراً براى غسل كردن از مسجد خارج شود و پس از غسل، فوراً به مسجد برگردد و براى غسل به قدر ضرورت و انجام واجبات آن اكتفا نمايد.

(مسأله 1840) بنابر احتياط اعتكاف زن نسبت به دو روز اوّل، بايد با اجازه شوهر باشد; و در صورتى كه اعتكاف منافى حقّ زوج باشد، بنابر اقوى اذن زوج شرط است; و همچنين اعتكاف فرزند ـ در صورتى كه موجب اذيّت پدر يا مادر مىشود ـ بنابر احتياط بايد با اجازه آنان باشد; ولى نسبت به روز سوم اجازه آنان شرط نيست حتّى نهى آنان نيز تأثير ندارد، زيرا ماندن روز سوم واجب است.

مسائل اِعتكاف

(مسأله 1841) كسى كه اعتكاف مىكند، بايد در روز از انجام آنچه روزه را باطل مىكند بپرهيزد; همچنين امور زير ـ در شب باشد يا روز ـ موجب باطل شدن اعتكاف مىشود:

1 ـ نزديكى; بلكه بنابر احتياط لمس يا بوسيدن از روى شهوت.

2 ـ بنابر احتياط واجب اِستمناء; چه به شكل حرام آن يا در اثر نگاه يا لمس همسر باشد.

3 ـ اِستشمام بوى خوش.

4 ـ خريد و فروش; حتّى بنابر احتياط واجب در امور ضرورى و لازم.

5 ـ مجادله و بحث به منظور برترى و خودنمايى; در امور دينى باشد يا دنيايى.

(مسأله 1842) به هم زدن اعتكافِ واجب جايز نيست; ولى مىتواند اعتكافِ مستحب را در دو روز اوّل آن باطل نمايد، هر چند خلاف احتياط است. و پس از گذشتن دو روز، ماندن روز سوم در مسجد واجب است.

(مسأله 1843) اگر اعتكاف خود را با انجام يكى از امورى كه بيان شد باطل نمايد، سه صورت دارد:
اوّل: چنانچه اعتكاف او واجب معيّن باشد، قضاى آن لازم است.
دوم: چنانچه اعتكاف او واجب غير معيّن باشد، بايد آن را دوباره شروع كند و بهتر است آن را تمام كرده و دوباره از سر بگيرد.
سوم: اگر اعتكاف او مستحب باشد، چنانچه در دو روز اوّل آن را باطل كند، اشكال ندارد و چنانچه پس از دو روز آن را باطل نمايد، بايد قضاى آن را بجا آورد.

(مسأله 1844) اگر اعتكافِ واجب را با جماع ـ هر چند در شب ـ باطل نمايد، علاوه بر قضا بايد كفّاره نيز بدهد. و كفّاره آن مانند كفّاره باطل نمودن عمدى روزه ماه رمضان است; و بنابر احتياط واجب، ترتيب در كفاره را نيز بايد رعايت كند.

(مسأله 1845) در مواردى كه قضاى اعتكاف واجب مىشود، لازم نيست آن را فوراً بجا آورد ولى نبايد در آنجام آن سستى و مسامحه نمايد.