احكام خريد و فروش - توضیح المسائل نسخه متنی

احكام خريد و فروش

بر اساس احكام اسلام بايد به آبادى دنيا و رفاه خانواده و جامعه كمال توجّه را داشت و با ديدگاهى اُخروى و عادلانه و نيز با تدبير و آگاهى از احكام معاملات به تجارت و زراعت و كسب حسنات دنيا و رشد اقتصادى و وسعت در رزق و معاش رسيد. در روايت آمده است كه تجارت موجب توانگرى و فزونى عقل وعزت است(1) و نيز آن كسى كه به جهت بىنيازى از مردم و تأمين خانواده و نيكى به همسايگان به طلب دنيا رود در روز قيامت چهرهاى چون ماه درخشنده خواهد داشت(2). و نيز در روايات بازرگانان و كسبه به آموختن فقه و پرهيز از ربا و راستگويى و مدارا امر شدهاند.(3)

چيزهايى كه در خريد و فروش مستحب است

(مسأله 2240) ياد گرفتن احكام معاملات به قدرى كه مورد احتياج است، لازم است و مستحب است فروشنده بين مشترىها در قيمت جنس فرق نگذارد و در قيمت جنس سختگيرى نكند، و كسى كه با او معامله كرده اگر پشيمان شود و از او تقاضا كند كه معامله را به هم بزند، بپذيرد.

(مسأله 2241) اگر انسان نداند معاملهاى كه انجام داده صحيح است يا باطل، نمىتواند در مالى كه گرفته تصرّف نمايد; ولى چنانچه در هنگام معامله، احكام آن را مىدانسته و بعد از معامله در صحّت آن شك كرده، تصرّف او اشكال ندارد و معامله صحيح است.
[1 ـ وسائل الشيعة، باب اوّل از ابواب «مقدمات تجارت»،ج12،صص

5 ـ 2.

2 ـ همان، باب چهارم، حديث پنجم، ص11.

3 ـ همان، ابواب «آداب التجارة»، صص282 به بعد.]

(مسأله 2242) كسى كه مال ندارد و مخارجى، مثل خرج زن و بچّه بر او واجب است، بايد كسب و كار نمايد و براى كارهاى مستحب، مانند بهبود زندگى زن و فرزندان و دستگيرى از فقرا كاسبى كردن مستحب است.

معاملات مكروه

(مسأله 2243) برخى معاملات مكروه از اين قرار است:
قصّابى، كفن فروشى، معامله با مردمان پست، معامله بين اذان صبح تا اوّل آفتاب، كار خود را خريد و فروش گندم و جو و مانند اينها قرار دادن، براى خريدن جنسى كه ديگرى مىخواهد بخرد داخل معامله او شدن.