وضو - توضیح المسائل نسخه متنی

وضو

(مسألة 256) وضو شستشوى مخصوصى است كه انسان به دستور خداوند متعال و براى تقرّب به او انجام مىدهد و خود به تنهايى عبادت و مستحب و موجب تطهير قلب است. و طهارت حاصل از وضو از شرايط صحت نماز و طواف است.

(مسأله 257) در وضو واجب است صورت و دستها را بشويند و جلوى سر و روى پاها را مسح كنند.
(مسألة 258) وضو را مىتوان به صورت ترتيبى يا ارتماسى انجام داد:
وضوى ترتيبى آن است كه آب را روى صورت و هر يك از دستها بريزد و به ترتيبى كه گفته خواهد شد از بالا به پايين بشويد. ولى، وضوى ارتماسى به نحوى كه در مسأله284 خواهد آمد، انجام مىشود.

احكام شستن صورت و دستها

(مسأله 259) درازاى صورت را بايد از بالاى پيشانى ـ جايى كه معمولاً موى سر مىرويد ـ تا آخر چانه شست، و پهناى آن به مقدارى كه بين انگشت وسط و شست قرار

مىگيرد بايد شسته شود. و اگر مختصرى از اين مقدار را نشويد، وضو باطل است و براى آن كه يقين كند اين مقدار كاملاً شسته شده، بايد كمى از اطراف آن را نيز بشويد.

(مسأله 260) اگر صورت يا دست كسى كوچكتر يا بزرگتر از معمول مردم باشد، بايد ملاحظه كند كه افراد معمولى چه مقدار از صورت خود را مىشويند و او نيز همان مقدار را بشويد. و اگر دست و صورتش هر دو بر خلاف معمول بوده ولى با هم متناسب باشند، لازم نيست ملاحظه معمول را بكند بلكه بايد به دستورى كه در مسأله پيش گفته شد وضو بگيرد و نيز اگر در پيشانى او مو روييده يا جلوى سر او مو نداشته باشد، بايد به اندازه معمول پيشانى را بشويد.

(مسأله 261) اگر احتمال دهد چرك يا چيز ديگرى در ابروها و گوشههاى چشم و لب او هست كه نمىگذارد آب به آنها برسد، چنانچه احتمال او در نظر مردم بجا باشد، بايد پيش از وضو وارسى كند كه اگر مانعى هست برطرف نمايد.

(مسأله 262) اگر پوست صورت از بين مو پيدا باشد، بايد آب را به پوست برسانند و اگر پيدا نباشد، شستن مو كافى است و رساندن آب به زير آن لازم نيست.

(مسأله 263) اگر شك كند كه پوست صورت از بين موها پيدا است يا نه، بنابر احتياط واجب بايد مو را بشويد و آب را به پوست هم برساند.

(مسأله 264) شستن داخل بينى و مقدارى از لب و چشم كه در وقت بستن ديده نمىشوند واجب نيست. ولى، براى آن كه يقين كند از جاهايى كه بايد شسته شود چيزى باقى نمانده، واجب است مقدارى از آنها را نيز بشويد و كسى كه نمىدانسته بايد اين مقدار را بشويد، اگر نداند در وضوهايى كه گرفته اين مقدار را شسته يا نه، نمازهايى كه خوانده صحيح است امّا، اگر وقت باقى باشد، بايد وضو بگيرد و نماز را اعاده كند.

(مسأله 265) بايد صورت را بنابر احتياط واجب از بالا به پايين و دستها را از آرنج به طرف سر انگشتان شست، و اگر از پايين به بالا بشويد وضو باطل است.

(مسأله 266) اگر دست را تر كند و به صورت و دستها بكشد، چنانچه رطوبت دست به قدرى باشد كه به واسطه كشيدن دست، آب كمى بر آنها جارى شود كافى است.

(مسأله 267) بعد از شستن صورت بايد دست راست و بعد از آن دست چپ را از آرنج تا سر انگشتان بشويد.

(مسأله 268) براى آن كه يقين كند آرنج را كاملاً شسته، بايد مقدارى بالاتر از آرنج را نيز بشويد.

(مسأله 269) كسى كه پيش از شستن صورت دستهاى خود را از مچ تا سر انگشتان شسته، در هنگام وضو بايد دستها را تا سر انگشتان بشويد و اگر فقط تا مچ بشويد، وضوى او باطل است.

(مسأله 270) در وضو، شستن صورت و دستها در مرتبه اوّل واجب، در مرتبه دوم جايز و در مرتبه سوم و بيشتر از آن حرام مىباشد. و مقصود از يك بار شستن اين است كه يك بار تمام عضو به قصد وضو شسته شود. و اگر با يك مشت آب، تمام عضو شسته شود و آن را به قصد وضو بريزد يك مرتبه حساب مىشود، چه قصد بكند كه با آن آب يك مرتبه عضو را بشويد و چه قصد نكند.

احكام مسح سر و پا

(مسأله 271) بعد از شستن هر دو دست، بايد جلوى سر را با رطوبت آب وضو كه در دست مانده مسح كند. و بنابر احتياط واجب، بايد مسح با دست راست باشد و بنابر احتياط مستحب، بايد دست را از بالا به پايين بكشد.

(مسأله 272) يك قسمت از چهار قسمت سر كه بالاى پيشانى و روى سر است جاى مسح مىباشد و هر جاى اين قسمت را به هر اندازه مسح كند كافى است، اگرچه احتياط مستحب آن است كه از درازا به اندازه درازاى يك انگشت، و از پهنا به اندازه پهناى سه انگشت بسته، مسح نمايد.

(مسأله 273) لازم نيست مسح سر بر پوست آن باشد، بلكه بر موى جلوى سر نيز صحيح است. ولى، كسى كه موى جلوى سر او به اندازهاى بلند است كه اگر مثلاً شانه كند به صورتش مىريزد يا به جاهاى ديگر سر مىرسد، بايد بيخ موها را مسح كند، يا فرق سر را باز كرده پوست سر را مسح نمايد. و اگر موهايى را كه به صورت مىريزند يا به جاهاى ديگر سر مىرسند جلوى سر جمع كند و بر آنها مسح نمايد يا بر موى جاهاى ديگر سر كه جلوى آن آمده مسح كند، مسح او باطل است.

(مسأله 274) بعد از مسح سر بايد با رطوبت آب وضو كه در دست مانده، روى پاها

را از سر يكى از انگشتان تا برآمدگى روى پا مسح كند.

(مسأله 275) پهناى مسح پا بنابر احتياط بايد به اندازه سه انگشت بسته باشد ولى بهتر، بلكه احوط آن است كه با تمام كف دست، روى پا را مسح كنند.

(مسأله 276) اگر براى مسح پا همه دست را روى پا بگذارد و كمى بكشد صحيح است.

(مسأله 277) در مسح سر و روى پاها بايد دست را روى آنها بكشد و اگر دست را نگهداشته و سر يا پا را به آن بكشد، وضوى او باطل است ولى اگر هنگامى كه دست را مىكشد سر يا پا مختصرى حركت كند، اشكال ندارد.

(مسأله 278) جاى مسح بايد خشك باشد و اگر به قدرى مرطوب باشد كه رطوبت كف دست به آن اثر نكند، مسح باطل است. ولى، اگر رطوبت آن به قدرى كم باشد كه رطوبتى كه بعد از مسح در آن ديده مىشود را فقط از رطوبت كف دست بدانند، اشكال ندارد.

(مسأله 279) اگر براى مسح رطوبتى در كف دست نمانده باشد، نمىتواند دست را با آب ديگر مرطوب كند، بلكه احوط آن است كه از ريش و ابرو و مژگانى كه داخل در حدّ صورتند رطوبت گرفته و با آن مسح نمايد.

(مسأله 280) اگر رطوبت كف دست فقط به اندازه مسح سر باشد، مىتواند سر را با همان رطوبت مسح كند و براى مسح پاها از ريش و ابرو و مژگانى كه داخل در حدّ صورتند، رطوبت بگيرد.

(مسأله 281) اگر پس از مسح، شك كند كه مسح را صحيح انجام داده يا نه، مىتواند جاى مسح را خشك كرده و دوباره مسح نمايد.

(مسأله 282) مسح كردن از روى جوراب و كفش باطل است. ولى، اگر به واسطه سرماى شديد يا ترس از دزد و درنده و مانند اينها نتواند كفش يا جوراب را بيرون آورد، مسح كردن بر آنها اشكال ندارد و اگر روى كفش نجس باشد، بايد چيز پاكى بر آن بيندازد و بر آن چيز مسح كند و احتياط واجب آن است كه تيمّم نيز بنمايد.

(مسأله 283) اگر روى پا نجس باشد و نتواند براى مسح آن را آب بكشد، بايد چيز پاكى را روى پا بيندازد و روى آن را مسح كند و تيمّم نيز بنمايد.

وضوى ارتماسى

(مسأله 284) در وضوى ارتماسى، انسان مىتواند تنها صورت را به قصد وضو با مراعات شستن از طرف پيشانى در آب فرو برد. ولى، مسح سر و پاها با رطوبت دست در وضوى ارتماسى اشكال دارد بنابر اين مىتوان در شستن دست راست آن را به قصد وضوى ارتماسى از طرف آرنج در آب فرو برد و در شستن دست چپ، آن را نيز به نحو ارتماسى در آب فرو برد ولى قسمتى از كف دست را باقى گذاشت و آن را با دست راست به صورت ترتيبى شست; در اين صورت مسح با رطوبت باقى مانده در دست اشكال ندارد. و كفايت قصد وضوى ارتماسى در حال بيرون آوردن صورت و دست محل اشكال است.

(مسأله 285) اگر برخى از اعضاى وضو را به نحوى كه گفته شد با وضوى ارتماسى و برخى ديگر را با وضوى ترتيبى بشويد اشكالى ندارد.